ಜರ್ಮನ್ನರಲ್ಲಿ ನಡುಕ ಹುಟ್ಟಿಸಿದ್ದ ಗೂಢಚಾರಿಣಿ ನೂರ್‌ ಇನಾಯತ್‌ ಖಾನ್‌; ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್‌ ಮರಿ ಮೊಮ್ಮಗಳು!

1767 ರಿಂದ 1799 ರವರೆಗೆ ನಡೆದ ನಾಲ್ಕು ಆಂಗ್ಲೋ-ಮೈಸೂರು ಯುದ್ಧಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟೀಷರೊಂದಿಗೆ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್‌ ಕೆಚ್ಚೆದೆಯ ಹೋರಾಟ ನಡೆಸಿ ಪ್ರಾಣಾರ್ಪಣೆ ಮಾಡಿದರೆ, 1939 ರಿಂದ 1945 ರವರೆಗೆ ನಡೆದ ಎರಡನೇ ವಿಶ್ವ ಮಹಾಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್‌ ಮರಿ ಮೊಮ್ಮಗಳಾದ ನೂರ್‌ ಇನಾಯತ್‌ ಖಾನ್‌ ಬ್ರಿಟೀಷರ ಪರವಾಗಿ ಜರ್ಮನ್‌ ಸರ್ವಾಧಿಕಾರಿ ಹಿಟ್ಲರ್‌ನನ್ನೇ ಎದುರು ಹಾಕಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಸಂಗತಿ ಈಗ ಇತಿಹಾಸ. ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ ದೇಶವನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಕ್ಕೆ ಪಡೆದಿದ್ದ ವೇಳೆ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್‌ ಮರಿ ಮೊಮ್ಮಗಳು ಬ್ರಿಟೀಷರ ಪರವಾಗಿ ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ಗೆ ನೆರವಾಗಿದ್ದರು. 

ವೈರ್‌ಲೆಸ್‌ ಆಪರೇಟರ್‌ ಆಗಿ ರಣಾಂಗಣಕ್ಕೆ ಇಳಿದಿದ್ದ ನೂರ್‌ ಇನಾಯತ್‌ ಖಾನ್‌ ಅವರು,  ಯುದ್ಧದ ನಿಖರ ಮಾಹಿತಿ, ಎದುರಾಳಿಗಳ ದೌರ್ಬಲ್ಯಗಳನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಬೇಧಿಸಿ, ಬ್ರಿಟನ್‌ ಹಾಗೂ ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ಗೆ ರವಾನಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಯುದ್ಧದ ಮಾಹಿತಿ ಕ್ಷಣಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಶತ್ರು ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಗೆ ದೊರೆಯುತ್ತಿದ್ದರಿಂದ ಅಕ್ಷರಶಃ ನಾಜಿಗಳು ನಡುಗುವಂತಾಗಿದ್ದರು. 

ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಅಧಿಕಾರ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದ ಅಲ್‌ಬರ್ಟ್‌ ಲೆಬ್ರುನ್‌, ಫಿಲಿಪ್ಪೆ ಪೆಟೈನ್‌ ಹಾಗೂ ಚಾರ್ಲ್ಸ್‌ ಡೆ ಗೌಲ್ಲೆ ಅವರು ಹಿಟ್ಲರ್‌ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಕ್ಕೆ ಅಕ್ಷರಶಃ ಕಂಗಾಲಾಗಿ, ನಾಜಿಗಳ ಅಧೀನಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟಿದ್ದರು. ಆಗ ಬ್ರಿಟನ್‌ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದ ವಿನ್ಸ್‌ಟನ್‌ ಚರ್ಚಿಲ್‌ ಅವರು ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ ನೆರವಿಗೆ ಧಾವಿಸಿ, ನೂರ್‌ ಇನಾಯತ್‌ ಖಾನ್‌ ಅವರನ್ನು ಗೂಢಚಾರ್ಯೆಗಾಗಿ ಕಳುಹಿಸಿ, ಶತ್ರುಗಳ ಪ್ರತಿ ಹೆಜ್ಜೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಎದುರಾಳಿಗಳ ತಂತ್ರಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿತಂತ್ರ ರೂಪಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದೆಲ್ಲವೂ ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದ್ದು ನೂರ್‌ ಇನಾಯತ್‌ ಖಾನ್‌ ಅವರಿಂದ.

ಈಗ ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧಕ್ಕೆ 80ವರ್ಷ ಸಂದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್‌ ಮರಿ ಮೊಮ್ಮಗಳಾದ ನೂರ್-ಉನ್-ನಿಸಾ ಇನಾಯತ್ ಖಾನ್‌ ನೆನಪಿನಲ್ಲಿ ಅವರ ಅಂಚೆ ಚೀಟಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ ಸರ್ಕಾರ ವಿಶೇಷ ಗೌರವ ಸಲ್ಲಿಸಿದೆ. ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ಗೂ, ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್‌ ಮರಿ ಮೊಮ್ಮಗಳಿಗೂ ಏನು ಸಂಬಂಧ, ಯಾವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನೂರ್‌ ಇನಾಯತ್‌ ಖಾನ್‌ ಅವರು ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್‌ಗೆ ಮರಿ ಮೊಮ್ಮಗಳು ಎಂಬುದು ಕುತೂಹಲ ಕೆರಳಿಸಿದೆ.  

ಟಿಪ್ಪುವಿಗೆ ನೂರ್‌ ಇನಾಯತ್‌ ಮರಿ ಮೊಮ್ಮಗಳು ಹೇಗೆ?

 ಬಾಂಬೆ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿಯ ಬರೋಡಾದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಹಜರತ್‌ ಇನಾಯತ್‌ ಖಾನ್ ಅವರ ಪುತ್ರಿ ನೂರ್‌ ಇನಾಯತ್‌ ಖಾನ್‌. ನಾಲ್ವರು ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ನೂರ್‌ ಹಿರಿಯಳು. ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ನೂರ್‌ಗೆ ಸಂಗೀತದಲ್ಲೇ ಹೆಚ್ಚು ಆಸಕ್ತಿ ಇದ್ದುದರಿಂದ ಅದೇ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದ್ದರು. 18ನೇ ಶತಮಾನದ ಮೈಸೂರು ಆಡಳಿತಗಾರ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್‌ ಅವರು ಹಜರತ್‌ ಇನಾಯತ್‌ ಖಾನ್‌ ಅವರ ಮುತ್ತಜ್ಜ.

ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ಎರಡನೇ ಮಗ ಅಬ್ದುಲ್‌ ಖಾಲಿಕ್‌ ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ 1857ರ ಮೊದಲ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಮರದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು. ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್‌ ಮಗಳು ಖಾಸಿಮೆಬಿ ಮೈಸೂರಿನ ಗೌಪ್ಯ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿದ್ದರು. ಆಕೆಗೆ ರಾಜ ಪದವಿ ಗಳಿಸಿದ ಹುಡುಗನ ಜತೆ ಮದುವೆ ಮಾಡಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಆಗ ಮೈಸೂರು ಒಡೆಯರ್ ಅವರ ಅರಮನೆಗೆ ದೆಹಲಿಯಿಂದ ಅಲ್ಲಾ ಭಕ್ಷ್‌ ಖಾನ್‌ ಎಂಬ ಹಿಂದೂಸ್ಥಾನಿ ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ ವಿದ್ವಾಂಸ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ್ದರು.  ಅವರ ಗಾಯನಕ್ಕೆ ಮನಸೋತ ಒಡೆಯರ್ ಅವರು ಗುಟ್ಟಾಗಿ ಟಿಪ್ಪು ಮಗಳು ಖಾಸಿಮೆಬಿಯನ್ನು ಮದುವೆ ಮಾಡಿಸಿದ್ದರು. 

ಬರೋಡಾದ ರಾಜ ಗಾಯಕ್‌ವಾಡ್ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಆಹ್ವಾನದ ಮೇರೆಗೆ ಬಂದ ಅಲ್ಲಾ ಭಕ್ಷ್‌ ಅವರಿಗೆ ರಾಜ ಗಾಯಕ್‌ವಾಡ್ ಅವರು ಆಸ್ಥಾನ ವಿದ್ವಾಂಸ ಪದವಿ ನೀಡಿದರು. ಬರೋಡಾದಲ್ಲೇ ಬದುಕು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡ ಅಲ್ಲಾ ಭಕ್ಷ್‌ ಹಾಗೂ ಖಾಸಿಮೆಬಿ ದಂಪತಿಯು ಸಂಗೀತ ಕಲಿಕೆಗಾಗಿ ಜ್ಞಾನಶಾಲೆ ಆರಂಭಿಸಿದರು. ಈಗ ಅದೇ ಶಾಲೆ ಬರೋಡಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಒಂದು ವಿಭಾಗವಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ.

ಇದೇ ಕುಟುಂಬದ ಕುಡಿ ರಹಮತ್‌ ಖಾನ್ ಎಂಬುವರು ಸೂಫಿ ಸಂತರಾಗಿ, ಹಿಂದೂಸ್ಥಾನಿ ಗಾಯಕರಾಗಿ ಪ್ರವರ್ಧಮಾನಕ್ಕೆ ಬಂದರು. ಬರೋಡಾದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಇವರ ಮಗನೇ  ಹಜರತ್ ಇನಾಯತ್ ಖಾನ್. ಈತ ಕೂಡ ಸೂಫಿ ಸಂತ, ಹಿಂದೂಸ್ಥಾನಿ ಸಂಗೀತ ವಿದ್ವಾಂಸರಾಗಿದ್ದರು. ಇದರಿಂದ ಇಸ್ಲಾಂ ಮೂಲಭೂತವಾದಿಗಳ ಕೆಂಗಣ್ಣಿಗೆ ಗುರಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಆದರೂ ದೇಶದೆಲ್ಲೆಡೆ ಸೂಫಿ ಪರಂಪರೆ ಹಾಗೂ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಪಸರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಹೈದರಾಬಾದ್‌ ನಿಜಾಮರು ಕೂಡ ಇನಾಯತ್‌ ಖಾನ್‌ ಅವರ ಹಿಂದೂಸ್ಥಾನಿ ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಮನಸೋತು ತಾನ್‌ಸೇನ್ ಎಂದು ಕರೆದರಲ್ಲದೇ, ವಜ್ರದುಂಗುರ ಉಡುಗೊರೆ ನೀಡಿದ್ದರು.

 ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲೂ ಭಾವೈಕ್ಯತೆ ಸಾರಿದ್ದ ಇನಾಯತ್‌

ಅಮೆರಿಕದ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ಇನಾಯತ್ ಖಾನ್ ಪ್ರವಚನಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದರು. ಆಗ ಅಮೆರಿಕದ ಓರಾ ಬೇಕರ್ ಪರಿಚಯವಾಗಿ ಮುಂದೆ ಅವರನ್ನೇ ಮದುವೆಯಾದರು. ಆ ಬಳಿಕ ಓರಾ ಬೇಕರ್‌ ಹೆಸರನ್ನು ಶಾರದಾ ಅಮೀನಾ ಬೇಗಂ ಎಂದು ಬದಲಿಸಲಾಯಿತು. ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಪರಮಹಂಸರ ಪತ್ನಿ ಶಾರದಾ ಮಾತೆಯ ನೆನಪಲ್ಲಿ ಶಾರದಾ ಎಂದು ಹೆಸರಿಟ್ಟಿದ್ದರು ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ.

ರಷ್ಯಾದ ಖ್ಯಾತ ಲೇಖಕ ಲಿಯೋ ಟಾಲ್‌ಸ್ಟಾಯ್ ಮಗನ ಮನೆಯಲ್ಲೂ ಇನಾಯತ್‌ ಖಾನ್‌ ಸಂಗೀತ ಕಛೇರಿ ನಡೆಸಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದರು. ರಷ್ಯಾದಲ್ಲಿದ್ದಾಗಲೇ ನೂ‌ರ್ ಇನಾಯತ್ ಖಾನ್ ಜನಿಸಿದರು. ತಂದೆಯ ಹಾದಿಯಲ್ಲೇ ನೂರ್ ಇನಾಯತ್‌ ಖಾನ್‌ ಕೂಡ ಸೂಫಿ ಪಂಥದ ಅನುಯಾಯಿಯಾದರು. ಜೊತೆಗೆ ಭಾರತದ ಪುರಾಣ, ಉಪನಿಷತ್‌ಗಳ ಕಡೆಗೆ ಆಕರ್ಷಿತರಾದರು. 

ಬುದ್ಧನ ಜಾತಕ ಕತೆಗಳನ್ನು ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ಗೆ ಅನುವಾದಿಸಿದರು. 2ನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸೇನೆಗೆ ಸೇರಿ ಎಂಬ ಭಿತ್ತಿಪತ್ರ ಓದಿ ಖುದ್ದು ಸೇನಾ ಕಚೇರಿಗೆ ಹೋಗಿ ದೂರವಾಣಿ ಆಪರೇಟರ್ ಹುದ್ದೆಗೆ ಅರ್ಜಿ ಹಾಕಿದ್ದರು. ಮುಂದೆ ಫ್ರೆಂಚ್ ಸೇನಾ ಪಡೆಯ ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಗೂಢಾಚಾರಿಯಾಗಿ ಸೇರಿಸಿದರು. ನಾಜಿಗಳು ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಯುದ್ಧ ರಂಗಭೂಮಿಗೆ ಇಳಿದಿದ್ದರು.  

ಸನ್ನೆಗಳ ಮೂಲಕವೇ ಸಂದೇಶ ರವಾನೆ

ನೂರ್‌ ಇನಾಯತ್‌ ಖಾನ್‌ ಸಂಗೀತ ಪ್ರಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾವೀಣ್ಯತೆ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ವೀಣೆ ನುಡಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧಹಸ್ತರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ಕೈ ಬೆರಳಲ್ಲಿ ವೀಣೆ ತಂತಿ ಮೀಟುವಂತೆ ಶತ್ರು ನೆಲದಲ್ಲಿನ ಆಗುಹೋಗುಗಳನ್ನು ಸನ್ನೆಗಳು ಹಾಗೂ ಗೂಢಾಕ್ಷರಗಳಲ್ಲೇ ವೈರ್‌ಲೆಸ್‌ ಆಪರೇಟರ್‌ ಮೂಲಕ ಲಂಡನ್‌ಗೆ ರವಾನಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಒಂದೆಡೆ ಶಾಂತಿ ಸಂದೇಶ ಸಾರುವ ಸೂಫಿ ತತ್ವ ಹಾಗೂ ಬುದ್ಧನ ಜಾತಕ ಕತೆಗಳನ್ನು ಅನುವಾದಿಸುತ್ತಲೇ ನಾಜಿಗಳ ಇಂಚಿಂಚೂ ನಡೆಯನ್ನು ಗುಪ್ತಚರ ರಹಸ್ಯಗಳನ್ನು ರವಾನಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಆ ಮೂಲಕ ಸರ್ವಾಧಿಕಾರಿ ಹಿಟ್ಲರ್‌ ವಿರುದ್ಧ ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಯುದ್ಧ ಸಾರಿದ್ದರು.

ತಂದೆಯ ಸಾವಿನ ಬಳಿಕ ಕುಟುಂಬದ ಹೊಣೆ

ಇದಾಯತ್‌ ಖಾನ್‌  ಅವರು 1927 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದಾಗ ಮೃತಪಟ್ಟಿದ್ದರು. ಆಗ ಇಡೀ ಕುಟುಂಬದ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಹಿರಿಯ ಮಗಳಾದ ನೂರ್‌ ಇನಾಯತ್‌ ಖಾನ್‌ ಹೊರಬೇಕಾಯಿತು. ನಾಲ್ವರು ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ನೂರ್‌ ಇನಾಯತ್‌ ಖಾನ್‌ ಹಿರಿಯವಳಾದರೆ, ಲೇಖಕ ಮತ್ತು ಸೂಫಿ ಶಿಕ್ಷಕ ವಿಲಾಯತ್‌ ಇನಾಯತ್‌ ಖಾನ್, ಸಂಯೋಜಕ ಮತ್ತು ಸೂಫಿ ಶಿಕ್ಷಕ ಹಿಯಾಯತ್‌ ಇನಾಯತ್‌ ಖಾನ್ ಹಾಗೂ ಖೈನ್-ನಿಸಾ ಇನಾಯತ್ ಖಾನ್‌ ಎಂಬ ಮೂವರು ಒಡಹುಟ್ಟಿದವರಿದ್ದರು.

ದೇಶದಿಂದ ದೇಶಕ್ಕೆ ಪಯಣ

1914 ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಮಹಾಯುದ್ಧ ಪ್ರಾರಂಭಕ್ಕೂ ಮೊದಲು ಕುಟುಂಬವು ರಷ್ಯಾ ತೊರೆದು ಲಂಡನ್‌ ಬ್ಲೂಮ್ಸ್‌ಬರಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರವಾಯಿತು. ನೂರ್‌ ಅವರು ನಾಟಿಂಗ್‌ ಹಿಲ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ನರ್ಸರಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಮುಗಿಸಿದರು. 1920ರಲ್ಲಿ ಕುಟುಂಬವು ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ಗೆ  ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡಿತು. ಸೊರ್ಬೊನ್ನೆಯಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳ ಮನೋವಿಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಜತೆಗೆ ಪ್ಯಾರಿಸ್‌ ಕನ್ಸರ್ವೇಟರಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು.

ಇದೇ ವೇಳೆ ನೂರ್ ಇನಾಯತ್‌ ಖಾನ್ ಅವರು ಬರಹಗಾರ್ತಿಯಾಗಿ ವೃತ್ತಿಜೀವನ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅವರ ಕವನ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಮತ್ತು ಫ್ರೆಂಚ್ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದವು. ಮಕ್ಕಳ ನಿಯತಕಾಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಫ್ರೆಂಚ್ ರೇಡಿಯೊದಲ್ಲಿ ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. 1939 ರಲ್ಲಿ ಬೌದ್ಧ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಜಾತಕ ಕಥೆಗಳಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾಗಿ ಅದನ್ನು ʼಇಪ್ಪತ್ತು ಜಾತಕ ಕಥೆಗಳುʼ ಎಂಬ ಹೆಸರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. 

2ನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಫ್ರಾನ್ಸ್ ದೇಶವನ್ನು ಜರ್ಮನಿಯ ನಾಜಿಗಳು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡಾಗ ನೂರ್‌ ಕುಟುಂಬವು ಬೋರ್ಡೆಕ್ಸ್‌ ತೆರಳಿ ನಂತರ ಸಮುದ್ರ ಮೂಲಕ ಬ್ರಿಟನ್‌ಗೆ ಪಲಾಯನ ಮಾಡಿತು. 1940 ನವೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ನೂರ್ ಅವರು ಮಹಿಳಾ ಸಹಾಯಕ ಪಡೆಗೆ (WAAF) ಸೇರಿದರು. ನಂತರ ವೈರ್‌ಲೆಸ್‌ ಆಪರೇಟರ್ ಆಗಿ ತರಬೇತಿ ಪಡೆದರು. 1941 ಜೂನ್ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಬಾಂಬರ್‌ ತರಬೇತಿ ಶಾಲೆಗೆ ನಿಯೋಜನೆಗೊಂಡರು.

ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕಿಯಾಗಿ ನೇಮಕ

ನೂರ್ ಇನಾಯತ್ ಖಾನ್ ಅವರನ್ನು ಬ್ರಿಟನ್‌ ಸರ್ಕಾರವು ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ಗೆ ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಾಹಕರನ್ನಾಗಿ ನೇಮಕ ಮಾಡಿ ಕಳುಹಿಸಿತು. 1943 ಫೆಬ್ರುವರಿಯಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ವಾಯು ಗುಪ್ತಚರ ನಿರ್ದೇಶನಾಲಯಕ್ಕೆ ನಿಯೋಜಿಸಲಾಯಿತು. ಅದಾಗಲೇ ವೈರ್‌ಲೆಸ್‌ ತರಬೇತಿ ಪಡೆದಿದ್ದರಿಂದ ಬೇರೆಲ್ಲಾ ಗೂಢಾಚಾರಿಗಳಿಗಿಂತ ಮೇಲುಗೈ ಸಾಧಿಸಿದ್ದರು. ಅವರು ಕಳುಹಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಮಾಹಿತಿಗಳು ವೇಗ ಹಾಗೂ ನಿಖರತೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದವು. ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ ಹಾಗೂ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ ನಡುವಿನ ಉಳಿದಿದ್ದ ಏಕೈಕ ಗೂಢಾಚಾರಿ ನೂರ್ ಇನಾಯತ್‌ ಖಾನ್‌ ಆಗಿದ್ದರು.

ನಾಜಿಗಳ ಯೋಜಿತ ವಿಧ್ವಂಸಕ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ, ತಮ್ಮ ಹೋರಾಟಗಾರರಿಗೆ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳು ಎಲ್ಲಿ ಅಗತ್ಯವಿದೆ ಎಂಬ ಸಂದೇಶ ಕಳುಹಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಸ್ವೀಕರಿಸುವುದು ನೂರ್‌ ಇನಾಯತ್‌ ಖಾನ್‌ ಕೆಲಸವಾಗಿತ್ತು.  ಹೀಗೆ ನಾಜಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಗೂಢಾಚರ್ಯೆ ಮಾಡುವಾಗ ಸಿಕ್ಕಿಬಿದ್ದ ನೂರ್‌ಗೆ ನಾಜಿಗಳು ಸಾಕಷ್ಟು ಚಿತ್ರಹಿಂಸೆ ನೀಡಿದರು. ಅನ್ನಾಹಾರ ನೀಡಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೂ ನೂರ್ 10 ತಿಂಗಳವರೆಗೆ ಯಾವುದೇ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಿರಲಿಲ್ಲ. ಇದು ನಾಜಿಗಳಿಗೆ ದೊಡ್ಡ ತಲೆನೋವಾಗಿತ್ತು. ಈ ಮಧ್ಯೆ, ಬಂಧನದಲ್ಲಿರುವಾಗಲೇ ಎರಡು ಬಾರಿ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಿದ್ದರು. ಆದ್ದರಿಂದ ನೂರ್‌ ಅವರನ್ನು ಅಪಾಯಕಾರಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿ 1944 ರಲ್ಲಿ ಗಲ್ಲು ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಗುರಿಪಡಿಸಲಾಯಿತು.

ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ನೂರ್‌ ಅವರ ಧೈರ್ಯ ಹಾಗೂ ಸಾಹಸ ಮೆಚ್ಚಿ ಬ್ರಿಟನ್‌ ಸರ್ಕಾರ ಮಿಲಿಟರಿಯಲ್ಲಿ ಮರಣೋತ್ತರವಾಗಿ ನೀಡುವ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಪುರಸ್ಕಾರವಾದ ಜಾರ್ಜ್‌ ಕ್ರಾಸ್‌ ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಲಾಯಿತು. 2020 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಮಾರಕ ಫಲಕ ಅಳವಡಿಸಿದೆ. ಈಗ ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ ಸರ್ಕಾರ ಕೂಡ ನೂರ್‌ ಅವರ ಸಾಧನೆ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ಅಂಚೆ ಚೀಟಿ ಹೊರತಂದಿದೆ.

“ಟಿಪ್ಪುಸುಲ್ತಾನ್‌ ಅವರಿಗೆ ನೂರ್‌ ನೇರ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿಲ್ಲ. ಟಿಪ್ಪುವಿಗೆ ನೂರ್‌ ಇನಾಯತ್‌ ಖಾನ್ ಮೂರನೇ ತಲೆಮಾರಿನ ಮರಿ ಮೊಮ್ಮಗಳು ಎಂಬುದು ವರದಿಗಳಿಂದ ತಿಳಿದು ಬಂದಿದೆ. ಆದರೆ, ನಾನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿರುವ ಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಇರಲಿಲ್ಲ. ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್‌ ಪತ್ನಿಯರು ಒಂದೇ ಕಡೆ ಇದ್ದರು. ಐವರು ಪುತ್ರರಲ್ಲಿ ಮೂವರನ್ನು 3ನೇ ಆಂಗ್ಲೋ-ಮೈಸೂರು ಯುದ್ಧದ ವೇಳೆ 3.30ಕೋಟಿಗೆ ಒತ್ತೆ ಇಡಲಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ಮೈಸೂರಿನ ಇತಿಹಾಸ ತಜ್ಞ ಪ್ರೊ. ಪಿ.ವಿ. ನಂಜರಾಜೇ ಅರಸ್‌ ʼದ ಫೆಡರಲ್‌ ಕರ್ನಾಟಕʼಕ್ಕೆ ತಿಳಿಸಿದರು.

"ನಾಲ್ಕನೇ ಆಂಗ್ಲೋ-ಮೈಸೂರು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ಮರಣದ ನಂತರ ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಗಲಾಟೆ ನಡೆಯಿತು. ಆಗ ಬ್ರಿಟೀಷರೇ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್‌ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಮದ್ರಾಸ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ವೆಲ್ಲೂರಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿ, ನಂತರ ಕೊಲ್ಕತ್ತಾಗೆ ಕರೆದೊಯ್ದರು" ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದರು.

ನೂರ್‌ ಕಥೆ ಆಧರಿತ ಸಿನಿಮಾ, ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರ

ನೂರ್‌ ಇನಾಯಕ್‌ ಖಾನ್‌ ಕಥೆ ಆಧರಿಸಿ 2019ರಲ್ಲಿ ʼಎ ಕಾಲ್‌ ಟು ಸ್ಪೈʼ ಸಿನಿಮಾ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಸಾರಾ ಮೇಗನ್‌ ಥಾಮಸ್‌ ಈ ಚಿತ್ರದ ಕಥೆ ಬರೆದರೆ, ಲಿಡಿಯಾ ಡೀನ್‌ ಪಿಲ್ಚರ್‌ ಚಿತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ್ದರು. ಈ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ನೂರ್‌ ಇನಾಯತ್‌ ಖಾನ್‌ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಭಾರತೀಯ ನಟಿ ರಾಧಿಕಾ ಆಪ್ಟೆ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದರು. ಅದೇ ರೀತಿ 2021ರಲ್ಲಿ ಲೈವ್‌ ಆಕ್ಷನ್‌ ಕಿರುಚಿತ್ರ ʼಲಿಬರ್ಟೆʼಯಲ್ಲಿ ನೂರ್‌ ಇನಾಯತ್‌ ಖಾನ್‌ ಕಥೆಯನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಾಹಕಿಯಾಗಿ ನೂರ್‌ ತರಬೇತಿ ಪಡೆದಿದ್ದು, ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ಗೆ ಗೂಢಾಚಾರಿಣಿಯಾಗಿ ಹೋದ ಕುರಿತ ಕಥಾ ಹಂದರವಿದೆ. ನೂರ್‌ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ಅವರ ಸಹೋದರ ಹಿದಾಯತ್‌ ಇನಾಯತ್‌ ಖಾನ್‌ ಸಂಗೀತ ಸಂಯೋಜಿಸಿದ್ದಾರೆ. 

2014 ರಲ್ಲಿ ಎಪಿಕ್ ಟಿವಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಾರವಾದ ಭಾರತೀಯ ಸಂಕಲನ ಸರಣಿ ‘ಅದೃಶ್ಯ’ದ ಮೂರನೇ ಕಂತು ನೂರ್ ಇನಾಯತ್ ಖಾನ್ ಅವರ ಯುದ್ಧಕಾಲದ ವೃತ್ತಿಜೀವನ ಆಧರಿಸಿತ್ತು.

ಕೆನಡಾದಲ್ಲಿ ಸಿಟಿವಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕದ ಎನ್‌ಬಿಸಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಾರವಾದ ಆರು ಗಂಟೆಗಳ ಸತ್ಯ ಆಧಾರಿತ ಟಿವಿ ಕಿರುಸರಣಿ "ಎ ಮ್ಯಾನ್ ಕಾಲ್ಡ್ ಇಂಟ್ರೆಪಿಡ್ " ಶೋನಲ್ಲಿ ನಾಯಕ ಸರ್ ವಿಲಿಯಂ ಸ್ಟೀಫನ್ಸನ್ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಡೇವಿಡ್ ನಿವೆನ್ ಮತ್ತು ನೂರ್ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಬಾರ್ಬರಾ ಹರ್ಷೆ ನಟಿಸಿದ್ದಾರೆ.

2014ರಲ್ಲಿ ಪಿಬಿಎಸ್ ಎನಿಮಿ ಆಫ್ ದಿ ರೀಚ್: ದಿ ನೂರ್ ಇನಾಯತ್ ಖಾನ್ ಸ್ಟೋರಿ ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ 60 ನಿಮಿಷಗಳ ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆಯ ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರವನ್ನು ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಿತು. ಯೂನಿಟಿ ಪ್ರೊಡಕ್ಷನ್ಸ್ ಫೌಂಡೇಷನ್ನ ಅಲೆಕ್ಸ್ ಕ್ರೋನೆಮರ್ ಮತ್ತು ಮೈಕೆಲ್ ವೋಲ್ಫ್ ಈ ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರ ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ರಾಬರ್ಟ್ ಎಚ್.ಗಾರ್ಡ್ನರ್ ಇದನ್ನು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರು.

2018ರಲ್ಲಿ ನೆಟ್ಫ್ಲಿಕ್ಸ್ ಚರ್ಚಿಲ್ಸ್ ಸೀಕ್ರೆಟ್ ಏಜೆಂಟ್ಸ್: ದಿ ನ್ಯೂ ರಿಕ್ರೂಟ್ಸ್ ಸೀಸನ್ 1, 4 ನೇ ಕಂತು ನೂರ್ ಅವರ SOE ಯೊಂದಿಗಿನ ಅಂತಿಮ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಕಥೆ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. 2020 ಜನವರಿ 5 ರಂದು ಅರೋರಾ ಮೇರಿಯನ್ ಡಾ. ಹೂ ಅವರು ಸರಣಿ 12 ರ ಎರಡನೇ ಕಂತು " ಸ್ಪೈಫಾಲ್- ಭಾಗ 2 " ನಲ್ಲಿ ನೂರ್ ಪಾತ್ರ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದರು.