'ಒಂದು ದೇಶ, ಒಂದು ಚುನಾವಣೆ' : ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮಗಳು

'ಒಂದು ರಾಷ್ಟ್ರ, ಒಂದು ಚುನಾವಣೆ' ಎಂಬ ಘೋಷವಾಕ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಎಲ್ಲ ಚುನಾವಣೆಗಳನ್ನು ಏಕಕಾಲಕ್ಕೆ ನಡೆಸಲು ಬಿಜೆಪಿ ಅತ್ಯಾಸಕ್ತಿ ತೋರುತ್ತಿರುವುದು ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಸಿ ಚರ್ಚೆಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದೆ. ಈ ಕ್ರಮವು ಆಡಳಿತ ಸುಗಮಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ವೆಚ್ಚ ಕಡಿತ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಕರ ವಾದ. ಆದರೆ, ವಿಶ್ಲೇಷಕರ ಪ್ರಕಾರ ಇದು ಭಾರತದ ಒಕ್ಕೂಟ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಹಾಗೂ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಬಹುದು ಎಂದು ಎಚ್ಚರಿಕೆ ನೀಡುತ್ತಾರೆ.

ಒಂದು ರಾಷ್ಟ್ರ, ಒಂದು ಚುನಾವಣೆಯ ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಲಾಭ ಎಂಬ ವಾದವು ಚುನಾವಣಾ ವೆಚ್ಚದ ಕಡಿತದ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ವ್ಯವಸ್ಥಾಪನಾ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳು ಹೆಚ್ಚಲಿದೆ. ಸಂಸತ್ತು ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ವಿಧಾನಸಭೆಗಳಿಗೆ ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಚುನಾವಣೆಗಳನ್ನು ಆಯೋಜಿಸುವುದರಿಂದ 50 ದಶಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಮತದಾನ ಯಂತ್ರಗಳು (ಇವಿಎಂ) ಬೇಕಾಗುತ್ತವೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದಕ್ಕೂ ಸುಮಾರು 17,700 ರೂಪಾಯಿ ಬೆಲೆಯಿದೆ. ಇನ್ನು ವೋಟರ್ ವೆರಿಫೈಯಬಲ್ ಪೇಪರ್ ಆಡಿಟ್ ಟ್ರಯಲ್ (VVPAT) ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ವೆಚ್ಚಗಳನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿದಾಗ, ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು 1,00,000 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಮೀರಬಹುದು.

ಈ ಒಂದು ಬಾರಿಯ ವೆಚ್ಚಗಳು ಪ್ರಚಾರದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ಮಾಡುವ ವ್ಯಾಪಕ ವೆಚ್ಚಗಳನ್ನು ಸಮವಲ್ಲ ಎಂದು ತಜ್ಞರು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕಳೆದ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿ ಮಾತ್ರ 10,500 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಖರ್ಚು ಮಾಡಿದೆ ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ಅದರಲ್ಲಿ 6,000 ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿ ಅನಾಮಧೇಯ ಚುನಾವಣಾ ಬಾಂಡ್​ಗಳಿಂದ ಕ್ರೋಡೀಕರಣಗೊಂಡಿರುವ ಮೊತ್ತ.

ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯ ಮತ್ತು ಒಕ್ಕೂಟ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಸವಾಲುಗಳು

ಈ ಉಪಕ್ರಮವು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಪಕ್ಷಗಳ ಧ್ವನಿಯಡಗಿಸುವ ಯೋಜನೆ ಎಂಬ ಟೀಕೆಗೆ ಒಳಗಾಗಿದೆ. ಏಕಕಾಲಕ್ಕೆ ಚುನಾವಣೆಗಳು ನಡೆಯುವುದರಿಂದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪಕ್ಷಗಳ ಪ್ರಾಬಲ್ಯದ ನಡುವೆ ಸಣ್ಣ, ರಾಜ್ಯ ಆಧಾರಿತ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ತನ್ನ ಅಸ್ಥಿತ್ವ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಭಯದಲ್ಲಿವೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಮತದಾರರು ರಾಜ್ಯ-ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕಾಳಜಿಗಳಿಗಿಂತ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಷಯಗಳಿಗೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡಬಹುದು ಎಂಬ ಆತಂಕ ಆ ಪಕ್ಷಗಳದ್ದು.

ಸಮಾಲೋಚನಾ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಭಾಷಾ ಪ್ರತ್ಯೇಕತೆಯು ವಿವಾದಕ್ಕೂ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಪಾಲುದಾರರಿಗೆ ಹಿಂದಿ ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲಿಷ್​ನಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿತ್ತು. ಇದು ಹಿಂದಿಯೇತರ ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಮಾತನಾಡುವ ರಾಜ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಂತರ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿತು. ಭಾಷಾ ಅಸ್ಮಿತೆಯ ವಿಚಾರಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗ ಮೊದಲ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲುವ ತಮಿಳುನಾಡಿನಂತಹ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ, ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಪಕ್ಷಪಾತ ಮತ್ತು ಒಕ್ಕೂಟ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ವಿರೋಧಿ ಎಂಬ ಆರೋಪ ಎದುರಿಸಿದೆ.

ಐತಿಹಾಸಿಕ ನಿದರ್ಶನಗಳು

ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಚುನಾವಣೆ ನಡೆಸುವ ವಿಚಾರ ಹೊಸದೇನಲ್ಲ. 1952 ರಿಂದ 1967ರವರೆಗೆ, ಭಾರತವು ಲೋಕಸಭೆ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ವಿಧಾನಸಭೆಗಳಿಗೆ ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಚುನಾವಣೆಗಳನ್ನು ನಡೆದಿದ್ದವು. ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳನ್ನು ವಿಸರ್ಜನೆಗೊಂಡಿರುವುದು ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಗಳ ಮರುಸಂಘಟನೆ ಸೇರಿದಂತೆ ರಾಜಕೀಯ ಕ್ರಾಂತಿಗಳು ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಅಡ್ಡಿ ಮಾಡಿದವು.

ಕಾನೂನು ಆಯೋಗ ಮತ್ತು ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ ಮತ್ತು ಎಲ್.ಕೆ.ಅಡ್ವಾಣಿ ಅವರಂತಹ ರಾಜಕೀಯ ನಾಯಕರ ಶಿಫಾರಸುಗಳು ಈ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಜೀವಂತವಾಗಿರಿಸಿತು. ಆದರೆ ಯಾರೂ ತಕ್ಷಣದ ಅನುಷ್ಠಾನಕ್ಕೆ ಸಲಹೆ ನೀಡಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಬಿಜೆಪಿ ತಕ್ಷಣದಲ್ಲೇ ಅದನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಲು ಅತ್ಯಾಸಕ್ತಿ ತೋರಿದೆ.

ಬಿಜೆಪಿಗೆ ಏಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಆಸಕ್ತಿ ?

'ಒಂದು ರಾಷ್ಟ್ರ, ಒಂದು ಚುನಾವಣೆ' ಬಿಜೆಪಿಗೆ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಕ್ರೋಢೀಕರಣ ಮಾಡುವ ಅವಕಾಶ ಎನಿಸಿದೆ. ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಚುನಾವಣೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸುವುದು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಷಯಗಳ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿರುವ ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿ ಎಂದು ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಹೇಳುತ್ತವೆ.

ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಚುನಾವಣಾ ಚಕ್ರಗಳು ನಿರಂತರ ಪ್ರಚಾರದ ಅಗತ್ಯ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಬಹುದು, ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಮತ್ತು ಗೃಹ ಸಚಿವ ಅಮಿತ್ ಶಾ ಅವರಂತಹ ನಾಯಕರಿಗೆ ಆಡಳಿತದ ಮೇಲೆ ಗಮನ ಹರಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ಈ ಕ್ರಮವು ಬಿಜೆಪಿಯ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲೇ ಅಧಿಕಾರ ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವ ವಿಶಾಲ ಕಾರ್ಯಸೂಚಿಗೆ ಪೂರಕ ಎಂದು ವಿಶ್ಲೇಷಕರು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ರಾಜ್ಯಗಳು ಹೊಂದಿರುವ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆಯ ನಾಶದ ಕಳವಳವೂ ಹೌದು.

ಭಾರತೀಯ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಮುಂದಿನ ಹಾದಿ?

ಈ ಪ್ರಸ್ತಾಪವು ಗಮನಾರ್ಹ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಮತ್ತು ವ್ಯವಸ್ಥಾಪನಾ ಅಡೆತಡೆಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಬಹುದು. ಪ್ರಮುಖ ತಿದ್ದುಪಡಿಗಳಿಗೆ ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮೂರನೇ ಎರಡರಷ್ಟು ಬಹುಮತ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ರಾಜ್ಯ ಶಾಸಕಾಂಗಗಳ ಅನುಮೋದನೆ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಬಿಜೆಪಿಗೆ ಎರಡೂ ಸದನಗಳಲ್ಲಿ ಅಗತ್ಯ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಕೊರತೆಯಿದೆ. ಈ ಮಸೂದೆಯ ಭವಿಷ್ಯವು ಪ್ರತಿಪಕ್ಷಗಳ ಹಾಗೂ ಮಿತ್ರಪಕ್ಷಗಳ ಬೆಂಬಲ ಗಳಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿದೆ. ಇದು ರಾಜಕೀಯ ವಿಭಜನೆಗಳನ್ನು ಗಮನದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಹೇಳುವುದಾದ ಕಠಿಣ ಕೆಲಸ.

ಅತಿಯಾದ ಪ್ರಚಾರ ವೆಚ್ಚಕ್ಕೆ ಕಡಿವಾಣ, ಪಕ್ಷದ ಹಣಕಾಸು ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ ಪಾರದರ್ಶಕತೆ ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎಂಬ ಚುನಾವಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಸುಧಾರಣೆಗಳ ಕುರಿತ ದೊಡ್ಡ ಬೇಡಿಕೆಯೊಂದು ಹಾಗೆಯೇ ಇದೆ. ಏಕಕಾಲದ ಚುನಾವಣೆ ನಡೆಸುವ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪನಾ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗಿಂತ ಇಂಥ ವಿಚಾರಕ್ಕೆ ಆದ್ಯತೆ ಸಿಗಲಿ ಎಂದು ವಿಶ್ಲೇಷಕರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ನಿರ್ಣಾಯಕ ಕ್ಷಣ

ಒಂದು ರಾಷ್ಟ್ರ, ಒಂದು ಚುನಾವಣಾ ಚರ್ಚೆಯು ಭಾರತದ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರದ ಕೇಂದ್ರೀಕರಣ ಮತ್ತು ಒಕ್ಕೂಟ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ನಡುವಿನ ಸಂಘರ್ಷವಾಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರಸ್ತಾಪವು ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ದಕ್ಷತೆಯ ಭರವಸೆ ಕೊಟ್ಟರೂ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯ, ಆರ್ಥಿಕ ಪಾರದರ್ಶಕತೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯ ಕುರಿತು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿವೆ.

...........

ಮೇಲಿನ ವಿಷಯವನ್ನು ಎಐ (ಕೃತಕ ಬುದ್ಧಿಮತ್ತೆ) ಮಾದರಿ ಬಳಸಿಕೊಂಡು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಿಖರತೆ, ಗುಣಮಟ್ಟ ಮತ್ತು ಸಂಪಾದಕೀಯ ಸಮಗ್ರತೆಗಾಗಿ ಹ್ಯೂಮನ್-ಇನ್-ದಿ-ಲೂಪ್ (HITL) ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ಎಐ ಮೂಲಕ ಆರಂಭಿಕ ಕರಡು ರಚಿಸಲಾಗಿದ್ದು ಪ್ರಕಟಣೆಗೆ ಮುನ್ನ ಅನುಭವಿ ಸಂಪಾದಕೀಯ ತಂಡವು ಪರಿಶೀಲಿಸಿದೆ. ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮಕ್ಕಾಗಿ ʼದ ಫೆಡರಲ್‌ನಲ್ಲಿʼ ಎಐನ ದಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಪರಿಣತರ ತಂಡದೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ.