75 ಕೇವಲ ಒಂದು ಸಂಖ್ಯೆ: ಮೋದಿಯವರ ಜನ್ಮದಿನ, ಬಿಜೆಪಿಯ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯ ನಿವೃತ್ತಿ ನೀತಿ

ಭಾಗ 1

ಈ ತಿಂಗಳ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಬಿಜೆಪಿ ಸಂಸದರೊಬ್ಬರಿಗೆ ಬಂದ ಕರೆಯೊಂದು ಅವರನ್ನು ಕೊಂಚ 'ಇರಸುಮುರಸಿಗೆ' ಈಡುಮಾಡಿತು. ಕರೆಯ ಮತ್ತೊಂದು ಬದಿಯಲ್ಲಿದ್ದವರು 90ರ ಹರೆಯದ ಬಿಜೆಪಿ ನಾಯಕರಾಗಿದ್ದರು. ಮಾಜಿ ಬಿಜೆಪಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು, ಹಲವು ಬಾರಿ ಸಂಸದರು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದ ಅವರು, ಇದೀಗ ಒಂದು ದಶಕದಿಂದ ತಮ್ಮ ಲೂಟಿಯನ್ಸ್ ದೆಹಲಿಯ ಬಂಗಲೆಯ ಸೌಕರ್ಯದಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಅಜ್ಞಾತವಾಸದಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ.

ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಓದುಗರೆಂಬ ಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಈ ಹಿರಿಯ ನಾಯಕರು, ಆರ್‌ಜೆಡಿ ಸಂಸದ ಮನೋಜ್ ಕುಮಾರ್ ಝಾ ಅವರ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ 'ಸಮ್ಮಿಶ್ರ ರಾಜಕೀಯದ ಗುಣಗಾನ' (In Praise of Coalition Politics) ಎಂಬ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಓದಿ ಮುಗಿಸಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಬಹುಶಃ ಅದರ ಕುರಿತು ತಮ್ಮ ಅನಿಸಿಕೆಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಬಯಸಿದ್ದರು.

ಬಿಜೆಪಿ ಸಂಸದರನ್ನು ಗೊಂದಲಕ್ಕೀಡುಮಾಡಿದ್ದು ಏನೆಂದರೆ, ತಮ್ಮ ಹಿರಿಯ ನಾಯಕರು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಸಮ್ಮಿಶ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಯುಗಕ್ಕೆ 'ನಿಜವಾದ ಮರಳುವಿಕೆ'ಯ ಅಗತ್ಯವಿದೆ ಎಂದು ಪದೇ ಪದೇ ಒತ್ತಿ ಹೇಳಿದ್ದು ಮತ್ತು ಸಮ್ಮಿಶ್ರ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿರುವ ಸಹಜವಾದ ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ಸಮತೋಲನಗಳು ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಗಳು ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ಇತರ ನಾಯಕರು ತಮ್ಮ ಪಕ್ಷ ಅಥವಾ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಕೇವಲ ತಮ್ಮ ಇಚ್ಛಾನುಸಾರ ನಡೆಸುವುದನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಅವರ ತೀಕ್ಷ್ಣವಾದ ಅವಲೋಕನ.

ಸಂಭಾಷಣೆಯು ಆರಂಭವಾದಷ್ಟೇ ಹಠಾತ್ತನೆ ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು. 90ರ ಹರೆಯದ ನಾಯಕರ ಈ ವಿಷಾದವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಯಾರಿಗಾದರೂ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದೇ ಎಂಬ ಬಗ್ಗೆ ಯಾವುದೇ ಚರ್ಚೆ ನಡೆಯಲಿಲ್ಲ.

ಭಾಗ 2

ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 17 ರಂದು ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಅವರು 75ನೇ ವಯಸ್ಸಿಗೆ ಕಾಲಿಡುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಇದು ದೇಶವೇ ಆಚರಿಸಬೇಕಾದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕ್ಷಣ ಎಂದು ಬಿಜೆಪಿ ನಿರ್ಧರಿಸಿತು. ಬೆಳಗಿನ ಪತ್ರಿಕೆಗಳ ಲೇಖನಗಳು ಮೋದಿಯವರಿಗೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಬೃಹತ್ ಗೌರವಗಳಾಗಿ ಮಾರ್ಪಟ್ಟವು, ಎಲ್ಲಾ ಸ್ತರದ ಬಿಜೆಪಿ ನಾಯಕರು ತಮ್ಮ ಪರಮೋಚ್ಚ ನಾಯಕನ ಅನೇಕ ಸದ್ಗುಣಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತಾ ತಮ್ಮ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮಾಧ್ಯಮ ಖಾತೆಗಳಲ್ಲಿ "ನನ್ನ ಮೋದಿ ಕಥೆ"ಯನ್ನು ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ಹಂಚಿಕೊಂಡರು, ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಅನೇಕ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸ್ಥಳಗಳು ಸಂಭ್ರಮಾಚರಣೆಯ ತಾಣಗಳಾಗಿ ಮಾರ್ಪಟ್ಟವು.

ಹುಟ್ಟುಹಬ್ಬದ ಹುಡುಗನಿಗೆ ಸಂಭ್ರಮವಿಲ್ಲ

"ಹುಟ್ಟುಹಬ್ಬದ ಹುಡುಗ" ಎಂದಿನಂತೆ, ಮಳೆ ಬರಲಿ, ಬಿಸಿಲಿರಲಿ, ವಿರಾಮವಿಲ್ಲದೆ ದಿನಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು 20 ಗಂಟೆಗಳ ಕಾಲ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ, ಆದ್ದರಿಂದ ಅವರು ಆಚರಣೆಗಳು ತಮ್ಮ ಗಮನವನ್ನು ಬೇರೆಡೆಗೆ ಸೆಳೆಯಲು ಬಿಡಲಿಲ್ಲ. ಸಾಮಾನ್ಯ ನಾಗರಿಕರು ತಮ್ಮ ಹುಟ್ಟುಹಬ್ಬದಂದು ಉಡುಗೊರೆಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ಮೋದಿ, ಅವರದೇ ವಿನಮ್ರ ಒಪ್ಪಿಗೆಯಂತೆ, ಸಾಮಾನ್ಯ ವ್ಯಕ್ತಿಯಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿಯೇ ಅವರು ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಧಾರ್ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಂದು "ಕಲ್ಯಾಣ ಯೋಜನೆ" - ಸ್ವಸ್ಥ ನಾರಿ ಶಕ್ತಿ ಪರಿವಾರ್ ಅಭಿಯಾನ್ - ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸುತ್ತಿದ್ದರು; ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮತ್ತೊಂದು 'ಸೌಗತ್' (ಉಡುಗೊರೆ) ನೀಡುತ್ತಾ, ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ನಾಯಕತ್ವದಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಸುರಕ್ಷಿತ ಮತ್ತು ಸುಭದ್ರವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ನೆನಪಿಸಿದರು.

ಸಹಜವಾಗಿಯೇ, ಸಮಾಜದ ಎಲ್ಲಾ ವರ್ಗಗಳಿಂದ ಅಭಿನಂದನಾ ಸಂದೇಶಗಳು ಹರಿದುಬಂದವು. ಶತಕೋಟ್ಯಾಧಿಪತಿ ಉದ್ಯಮಿ ಮುಕೇಶ್ ಅಂಬಾನಿ ಕೂಡ 75 ವರ್ಷದ ಮೋದಿ, ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾರತಕ್ಕೆ 100 ವರ್ಷ ಮತ್ತು ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಗೆ 97 ವರ್ಷ ಆಗುವ 2047 ರವರೆಗೆ "ಭಾರತದ ಸೇವೆ ಮಾಡುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲಿ" ಎಂದು ಹಾರೈಸಿದರು.

ಸಮಕಾಲೀನರು ನಿಟ್ಟುಸಿರು ಬಿಡಬಹುದು

ಬಿಜೆಪಿಯಲ್ಲಿ ಮೋದಿಯವರದೇ ವಯಸ್ಸಿನ ಅನೇಕರಿಗೆ, ಮೋದಿ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರಿಯಬೇಕೆಂಬ ಈ ಉತ್ಕಟ ಮನವಿಗಳು ಭರವಸೆ ಮೂಡಿಸಿರಬೇಕು. ಕಳೆದ 11 ವರ್ಷಗಳಿಂದ, 75 ವರ್ಷ ತುಂಬುವುದೆಂದರೆ ತಮ್ಮ ರಾಜಕೀಯ ವೃತ್ತಿಜೀವನದ ಅಂತಿಮ ಘಟ್ಟವನ್ನು ತಲುಪಿದಂತೆ ಆಗಿತ್ತು; ಅದನ್ನು ದಾಟುವುದೆಂದರೆ, ಅವರ ಗತಕಾಲ ಎಷ್ಟೇ ವೈಭವಯುತವಾಗಿದ್ದರೂ, ಪಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರಿಯಲು ಬಯಸಿದರೆ ಅವರ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಜೀವನದ ಪಯಣಕ್ಕೆ ಬದಲಾಯಿಸಲಾಗದ ಅಂತ್ಯ ಹಾಡಿದಂತೆ.

ತಮ್ಮ ಪಕ್ಷದ ಇತರರಿಗಾಗಿ ಅವರು ಅನಧಿಕೃತವಾಗಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ್ದ ನಿವೃತ್ತಿ ವಯಸ್ಸನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಲು ಮೋದಿ ಯಾವುದೇ ಒಲವು ತೋರದ ಕಾರಣ, ಮತ್ತು ಅವರ ಪಕ್ಷದ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು ಈಗ ಜಾಣತನದಿಂದ ನಿರೂಪಣೆಯನ್ನು ಬದಲಿಸಿ, 2047ರವರೆಗಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಭಾರತಕ್ಕೆ ಕನಿಷ್ಠ ಮತ್ತೊಂದು ಅವಧಿಗೆ ಮೋದಿಯವರ ಅವಶ್ಯಕತೆಯಿದೆ ಎಂದು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ, ಪಕ್ಷದಲ್ಲಿರುವ ಅವರ ಸಮಕಾಲೀನರು ನಿಟ್ಟುಸಿರು ಬಿಡಬಹುದು.

ಆ 90ರ ಹರೆಯದ ನಾಯಕರು ತಾವು ಕನಿಷ್ಠ 16 ವರ್ಷ ಚಿಕ್ಕವರಾಗಿದ್ದರೆ ಚೆನ್ನಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ಆಶಿಸಿರಬಹುದು, ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ಅವರನ್ನು ಬಲವಂತದ ನಿವೃತ್ತಿಯಿಂದ ಮತ್ತು ಸಮ್ಮಿಶ್ರ ರಾಜಕೀಯದ ಸದ್ಗುಣಗಳನ್ನು ಹೊಗಳಲು ಹಾಲಿ ಸಂಸದರಿಗೆ ಕರೆ ಮಾಡುವ ಅವಮಾನದಿಂದ ಬಹುಶಃ ಉಳಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಅವರಿಗೆ ಈಗ ಇರುವ ಏಕೈಕ ಸಮಾಧಾನವೆಂದರೆ, ಹಾಗನ್ನಬಹುದಾದರೆ, ಬಲವಂತವಾಗಿ ನಿವೃತ್ತಿಗೊಳಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ದಿಗ್ಗಜರ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಅವರು ಒಂಟಿಯಾಗಿಲ್ಲ.

ಅಡ್ವಾಣಿಯವರ ಮೌನ ನಿರ್ಗಮನ

ಮೋದಿಯವರ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ ಉದಯ ಮತ್ತು ಬಿಜೆಪಿ ನಾಯಕರು ತಮ್ಮ ರಾಜಕೀಯಕ್ಕೆ ವಿದಾಯ ಹೇಳಬೇಕಾದ ಅನಧಿಕೃತ ವಯಸ್ಸಾಗಿ 75 ವರ್ಷಗಳನ್ನು ಹೇರಿದ್ದು, ಬಿಜೆಪಿಯ ಒಳಗೆ ಮತ್ತು ಹೊರಗೆ, ವಿಭಿನ್ನ ಚುನಾವಣಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೂ, ಎಲ್ಲರೂ ಮಹತ್ವದ ರಾಜಕೀಯ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಅನೇಕ ನತದೃಷ್ಟರನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದೆ.

2014ರಲ್ಲಿ ಮೋದಿ ಭಾರತದ 'ಪ್ರಧಾನ ಸೇವಕ'ನ ವಿನೀತ ಪೀಠವನ್ನು ಏರುವ ಮೊದಲೇ, ಬಿಜೆಪಿಯ ಮೂಲ ರಥಯಾತ್ರಿ, ಲಾಲ್ ಕೃಷ್ಣ ಅಡ್ವಾಣಿಯವರು ಮತ್ತೆಂದೂ ಪಕ್ಷದ ರಥದ ಚುಕ್ಕಾಣಿ ಹಿಡಿಯುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿತ್ತು. 2004ರ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸರ್ಕಾರದ ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ಸೋಲಿನ ನಂತರ ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಜೀವನದಿಂದ ಮೌನವಾಗಿ ನಿರ್ಗಮಿಸಿದಾಗಿನಿಂದ ಅಡ್ವಾಣಿಯವರು ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗುವ ಆಕಾಂಕ್ಷೆಯನ್ನು ಪೋಷಿಸಿರಬಹುದು, ಆದರೆ 2009ರಲ್ಲಿ ಎನ್‌ಡಿಎಯ ಪ್ರಧಾನಿ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಬಿಜೆಪಿಯನ್ನು ಮತ್ತೆ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ತರುವ ಅವರ ಸ್ವಂತ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಹೀನಾಯವಾಗಿ ವಿಫಲವಾಗಿದ್ದವು.

2014ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಯುಪಿಎ-II ರ ಹಗರಣಗಳ ಅವಧಿಯಿಂದಾಗಿ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿ ಭರ್ಜರಿ ಜಯ ಸಾಧಿಸಲು ವೇದಿಕೆ ಸಿದ್ಧವಾಗಿದ್ದಾಗ, ಅವರ ಒಂದು ಕಾಲದ ಶಿಷ್ಯ ಮೋದಿಯವರು ಅಡ್ವಾಣಿಯವರನ್ನು ಮೀರಿಸಿ, ಚುನಾವಣೆಗೂ ಮುನ್ನವೇ ತಮ್ಮನ್ನು ಪಕ್ಷದ ಪ್ರಧಾನಿ ಅಭ್ಯರ್ಥಿ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದ್ದರು.

ಗಾಂಧಿನಗರ ಸಂಸದ, ನಂತರ ಏನೂ ಇಲ್ಲ

ತಮ್ಮ ಪ್ರಧಾನಿ ಆಕಾಂಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಶಿಷ್ಯ ಮೋದಿಯವರು ಕಸಿದುಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ, ಆಗ 85 ವರ್ಷದ ಅಡ್ವಾಣಿಯವರು ಗುಜರಾತ್‌ನ ಗಾಂಧಿನಗರದಿಂದ ಕೇವಲ ಲೋಕಸಭಾ ಸಂಸದರಾಗಿ ಉಳಿದುಕೊಳ್ಳುವುದರೊಂದಿಗೆ ಸಮಾಧಾನಪಡಬೇಕಾಯಿತು, ಆದರೆ ಆ ಅವಮಾನವು ಬಹುಶಃ ಸಹಿಸಲು ಅತಿಯಾಗಿತ್ತು, ಮತ್ತು ಅವರ ಅಂತಿಮ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಅವರ ಹಾಜರಾತಿ ತೀವ್ರವಾಗಿ ಕಡಿಮೆಯಾಯಿತು.

2019ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಮುರಳಿ ಮನೋಹರ್ ಜೋಶಿ ಮತ್ತು ಯಶವಂತ್ ಸಿನ್ಹಾ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಪಕ್ಷದ 'ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕ ಮಂಡಲ'ಕ್ಕೆ (ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ಸಮಿತಿ) ಸೇರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಅಡ್ವಾಣಿಯವರನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮೂಲೆಗುಂಪು ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಅವರ ಗಾಂಧಿನಗರ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಕೂಡ ಮೋದಿಯವರ ಆಪ್ತ ಮತ್ತು ಅಂದಿನ ಬಿಜೆಪಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದ ಅಮಿತ್ ಶಾಗೆ ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಲಾಯಿತು.

ಕಳೆದ ಆರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ, ಈಗ 97 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನ ಅಡ್ವಾಣಿಯವರು, ತಾವು ಅಷ್ಟೊಂದು ಪ್ರೀತಿಸಿದ ಮತ್ತು ಬಯಸಿದ ರಾಜಕೀಯದ ಗದ್ದಲದಿಂದ ದೂರವಾಗಿ ಮೌನ ಜೀವನವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ; ಅವರ ಚಿಂತನೆಗಳ ಮೌನವು ಸಾಂದರ್ಭಿಕವಾಗಿ ಮಾತ್ರ ಮುರಿಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅವರ ಹುಟ್ಟುಹಬ್ಬವಾದ ನವೆಂಬರ್ 8 ರಂದು, ಮೋದಿ ಕ್ಯಾಮೆರಾಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಲವು ನಾಯಕರೊಂದಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದಾಗ.

ಸಿನ್ಹಾ ಕೆಂಡಕಾರುತ್ತಲೇ ಹೊರನಡೆದರು

ಅಡ್ವಾಣಿಯವರಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ, ಮಾಜಿ ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಯಶವಂತ್ ಸಿನ್ಹಾ ತಮ್ಮ ಬಲವಂತದ ನಿವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಸುಮ್ಮನೆ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ. ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕ ಮಂಡಲಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ನಂತರ ಸುಮಾರು ಐದು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ, ತಮ್ಮ ಹಿರಿಯ ಮಗ ಜಯಂತ್ ಸಿನ್ಹಾ ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟದಲ್ಲಿ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದರೂ, ಸಿಕ್ಕ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಅವಕಾಶದಲ್ಲೂ ಸಿನ್ಹಾ ಅವರು ಮೋದಿಯವರ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಟೀಕಿಸಿದರು.

ಅವರ ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳಿಗೆ ಕಿವಿಗೊಡದಿದ್ದಾಗ, ಅವರು ಕೆಂಡಕಾರುತ್ತಲೇ ಪಕ್ಷದಿಂದ ಹೊರನಡೆದರು. ಮಮತಾ ಬ್ಯಾನರ್ಜಿಯವರ ತೃಣಮೂಲ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಅಲ್ಪಾವಧಿಯ ಮತ್ತು ಗಮನಾರ್ಹವಲ್ಲದ ಅವಧಿಯ ನಂತರ, ಸಿನ್ಹಾ ಅವರು 2022 ರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಪುನಃ ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು, ಆದರೆ 'ಒಗ್ಗೂಡಿದ' ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ಜಂಟಿ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಎನ್‌ಡಿಎಯ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಅಭ್ಯರ್ಥಿ ದ್ರೌಪದಿ ಮುರ್ಮು ಅವರ ವಿರುದ್ಧ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿ, ಪೂರ್ವನಿರ್ಧರಿತವಾದರೂ, ಹೀನಾಯ ಸೋಲನುಭವಿಸಿದರು.

ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ, 2024ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ, ಬಿಜೆಪಿ ಮತ್ತೊಂದು ಹೆಜ್ಜೆ ಮುಂದೆ ಹೋಗಿ, ಜಾರ್ಖಂಡ್‌ನ ಹಜಾರಿಬಾಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಸಿನ್ಹಾ ಕುಟುಂಬದ ಭದ್ರಕೋಟೆಯಿಂದ ಜಯಂತ್ ಸಿನ್ಹಾಗೆ ಪಕ್ಷದ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನವನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅವಮಾನ ಮತ್ತಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. ನಿಷ್ಠಾವಂತ ಬಿಜೆಪಿ ಸದಸ್ಯನಾಗಿದ್ದ ಮಗ, ಮೋದಿ ಸರ್ಕಾರದ ಮೇಲಿನ ತನ್ನ ತಂದೆಯ ದಾಳಿಯನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಟೀಕಿಸಿದ್ದರೂ ಅವರಿಗೆ ಅದರಿಂದ ಪ್ರಯೋಜನ ಆಗಲಿಲ್ಲ.

ಜೋಶಿ ತೆರೆಮರೆಗೆ ಸರಿದರು

1998 ರಿಂದ 2004 ರವರೆಗೆ ಆರು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಕೇಂದ್ರ ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು "ಕೇಸರೀಕರಣಗೊಳಿಸುವ" ಪಕ್ಷದ ಇನ್ನೂ-ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ಯೋಜನೆಗೆ ಸಮಾನಾರ್ಥಕವಾಗಿದ್ದ ಮಾಜಿ ಬಿಜೆಪಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಮುರಳಿ ಮನೋಹರ್ ಜೋಶಿ, 2014 ರಲ್ಲಿ ಪಕ್ಷದಲ್ಲಿ ತಲೆಮಾರುಗಳ ಬದಲಾವಣೆಯ ಸಮಯ ಬಂದಿದೆ ಎಂದು ಮೋದಿ ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದಾಗ, ಅಡ್ವಾಣಿಯವರ ಮೌನ ಸಮ್ಮತಿಯ ಹಾದಿಯನ್ನೇ ಆರಿಸಿಕೊಂಡರು.

ಅಡ್ವಾಣಿಯವರಂತೆಯೇ, ಜೋಶಿ ಕೂಡ 2019 ರವರೆಗೆ ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಪಕ್ಷದ ಸಂಸದರಾಗಿ ಮುಂದುವರಿದರು, ವರ್ಷಗಳು ಕಳೆದಂತೆ ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಅವರ ಹಾಜರಾತಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತಾ ಹೋಯಿತು ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ "ಪಕ್ಷದ ಇಚ್ಛೆಯಂತೆ" 2024 ರ ಸ್ಪರ್ಧೆಯಿಂದ ಹೊರಗುಳಿದರು.

ಗಮನಾರ್ಹ ಅಪವಾದ

75 ವರ್ಷ ದಾಟಿದ ನಂತರವೂ, ಕನಿಷ್ಠ ಕೆಲ ಕಾಲವಾದರೂ ಚುನಾವಣಾ ಮತ್ತು ಮಂತ್ರಿ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿದ ಏಕೈಕ ಗಮನಾರ್ಹ ಅಪವಾದವೆಂದರೆ ಮಾಜಿ ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಕಲ್‌ರಾಜ್ ಮಿಶ್ರಾ. ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಪ್ರಮುಖ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ನಾಯಕರಾದ ಮಿಶ್ರಾ, 2014 ರಲ್ಲಿ 73 ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಎಂಎಸ್‌ಎಂಇ ಸಚಿವಾಲಯದ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ನೀಡಿದಾಗ, ಮೋದಿಯವರ ಮೊದಲ ಸಂಪುಟದ ಅತ್ಯಂತ ಹಿರಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು.

ಆದಾಗ್ಯೂ, ಫೆಬ್ರವರಿ 2017 ರ ಚುನಾವಣೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ (ಆ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಬಹುಮತವನ್ನು ಗೆದ್ದಿತ್ತು) ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಮತದಾರರನ್ನು ನೋಯಿಸದಿರಲು ಬಿಜೆಪಿ ಮಾಡಿದ ಜಾಗರೂಕ ಪ್ರಯತ್ನವು, ಅವರು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2017 ರವರೆಗೆ ಕೇಂದ್ರ ಸಂಪುಟದಲ್ಲಿ ಸಚಿವರಾಗಿ ಉಳಿಯಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು.

ಕೇಂದ್ರ ಸಂಪುಟದಿಂದ ಅವರ ನಿರ್ಗಮನವೂ ಅಗೌರವಯುತವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಮಿಶ್ರಾ ಅವರನ್ನು ಮೊದಲು 2019ರಲ್ಲಿ ಅಲ್ಪಾವಧಿಗೆ ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶದ ರಾಜ್ಯಪಾಲರನ್ನಾಗಿ ಕಳುಹಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ನಂತರ ರಾಜಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಯಿತು, ಕಳೆದ ಜುಲೈನಲ್ಲಿ ಕಚೇರಿಯಿಂದ ನಿವೃತ್ತಿಯಾಗುವ ಮೊದಲು ಆ ಹುದ್ದೆಯಲ್ಲಿದ್ದರು.

ಕ್ಲಬ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಇತರರು

ಆದಾಗ್ಯೂ, ಬಿಜೆಪಿಯ "75+" ಕ್ಲಬ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಕೆಲವೇ ಕೆಲವರು ಮಿಶ್ರಾ ಅವರಷ್ಟು ಅದೃಷ್ಟವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಉತ್ತರಾಖಂಡದ ಮಾಜಿ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳಾದ ಶಾಂತ ಕುಮಾರ್ ಮತ್ತು ಬಿ.ಸಿ. ಖಂಡೂರಿ ಅವರಂತಹ ದಿಗ್ಗಜರು ಮೋದಿಯವರ ಯುಗದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ರಾಜಕೀಯ ವೃತ್ತಿಜೀವನಕ್ಕೆ ಹಠಾತ್ ಅಂತ್ಯ ಘೋಷಿಸಿದರು. ಉತ್ತರಾಖಂಡದ ಮಾಜಿ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್ ಕೋಶಿಯಾರಿ ಅವರೂ ಇದೇ ಸ್ಥಿತಿ ಎದುರಿಸಿದರೂ, ಚುನಾವಣಾ ರಾಜಕೀಯದಿಂದ ಹೊರಹಾಕಲ್ಪಟ್ಟ ನಂತರ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯಪಾಲರ ಹುದ್ದೆಯನ್ನು ಪಡೆಯುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದರು.

ಮಾಜಿ ಲೋಕಸಭಾ ಸ್ಪೀಕರ್ ಸುಮಿತ್ರಾ ಮಹಾಜನ್ ಕೂಡ 2019 ರಲ್ಲಿ ಸದ್ದಿಲ್ಲದೆ ತೆರೆಮರೆಗೆ ಸರಿಯಬೇಕಾಯಿತು. ವಾಚಾಳಿ ಸುಬ್ರಮಣಿಯನ್ ಸ್ವಾಮಿ ಕೂಡ ಇದೇ ಗತಿ ಅನುಭವಿಸಿದರು, ಆದರೆ ಯಶವಂತ್ ಸಿನ್ಹಾಗೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, ಬಿಜೆಪಿಯೊಳಗೆ ಉಳಿದುಕೊಂಡು ಮೋದಿಯವರ ವಿರುದ್ಧ ತಮ್ಮ ಕಟು ಟೀಕೆಗಳನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ್ದಾರೆ, ಆದರೂ ಅವರ ಪಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಯಾರೂ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಸಂವಾದ ನಡೆಸಲು ಅಥವಾ ಅವರ ಟೀಕೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಲು ಯೋಗ್ಯವೆಂದು ಭಾವಿಸುವುದಿಲ್ಲ.

ಜೋಶಿ ಮತ್ತು ಮಿಶ್ರಾ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಈ ನಾಯಕರಲ್ಲಿ ಯಾರೂ ಇನ್ನೂ ಮೋದಿಯವರ ಈ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಮೈಲಿಗಲ್ಲಿಗೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಶುಭ ಹಾರೈಸಿಲ್ಲ ಎಂಬುದು ಆಶ್ಚರ್ಯವೇನಲ್ಲ. 75 ವರ್ಷದ ಮೋದಿ, ಬಹುಶಃ, ಅವರ ಈ ಅಸಮಾಧಾನವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು.

ಇನ್ನು ಬಿಜೆಪಿಯಲ್ಲಿ 75 ವರ್ಷ ತಲುಪದ ಇತರರಿಗೆ, ಈಗ ಒಂದು ಭರವಸೆ ಮೂಡಿದೆ.
(ಮೂಲಕ ಲೇಖನ ದ ಫೆಡರಲ್ ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿದೆ)  https://thefederal.com/