ಸರ್ಕಾರಿ ಉದ್ಯೋಗಗಳಲ್ಲಿ ಮೀಸಲಾತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದಲ್ಲಿ ಪೊಲೀಸರು ಮತ್ತು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ನಡುವಿನ ಘರ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ 131 ಜನರು ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದ್ದಾರೆ.
ವ್ಯಾಪಕ ಹಿಂಸಾಚಾರ ಸಂಭವಿಸುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ ಶೇಖ್ ಹಸೀನಾ ನೇತೃತ್ವದ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ ಸರ್ಕಾರವು ರಾಷ್ಟ್ರವ್ಯಾಪಿ ಕರ್ಫ್ಯೂ, ಸೇನೆಯ ನಿಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸುವಂತಹ ತೀವ್ರ ಭದ್ರತಾ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿದೆ. ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಪೊಲೀಸರು ಮತ್ತು ಮಿಲಿಟರಿಗೆ 'ಶೂಟ್‌ ಅಟ್‌ ಸೈಟ್' (ಕಂಡಲ್ಲಿ ಗುಂಡು) ಆದೇಶವನ್ನು ಸಹ ರವಾನಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಉದ್ಯೋಗಗಳಲ್ಲಿ ಮೀಸಲಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಢಾಕಾ ಮತ್ತು ಇತರ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಪ್ರತಿಭಟನಾಕಾರರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು, 1971 ರಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಿಂದ ದೇಶದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಹೋರಾಡಿದ ಯೋಧರ ಸಂಬಂಧಿಕರು ಸೇರಿದ್ದಾರೆ.
ʻʻಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ತಾರತಮ್ಯದಿಂದ ಕೂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಅವಾಮಿ ಲೀಗ್ ಪಕ್ಷವು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯ ನೇತೃತ್ವ ವಹಿಸಿರುವ ಪ್ರಧಾನಿ ಶೇಖ್ ಹಸೀನಾ ಅವರ ಬೆಂಬಲಿಗರಿಗೆ ಪ್ರಯೋಜನವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆʼʼ ಎಂದು ಅವರು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಅರ್ಹತೆ ಆಧಾರಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲು ಬಯಸುತ್ತಾರೆʼʼ ಎಂದು ಪ್ರತಿಭಟನಾಕಾರರು ಆರೋಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ಪ್ರಧಾನಿ ಶೇಖ್ ಹಸೀನಾ ಅವರು ಕೋಟಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ, ಯೋಧರು ತಮ್ಮ ರಾಜಕೀಯ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಗೌರವಕ್ಕೆ ಅರ್ಹರು ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.
ಸಮಾವೇಶವೊಂದರಲ್ಲಿ ಹಸೀನಾ ಅವರು ಪ್ರತಿಭಟನಾಕಾರರನ್ನು ʻರಜಾಕರ್ʼಗಳು ಎಂದು ಕರೆದ ನಂತರ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯು ಮತ್ತಷ್ಟು ವಿಕೋಪಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿಕೊಂಡಿದೆ. ʻʻಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರ ಮೊಮ್ಮಕ್ಕಳಲ್ಲದಿದ್ದರೆ, ನಂತರ ಕೋಟಾ ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ಯಾರು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ? ʻರಜಾಕರ್ʼಗಳ ಮೊಮ್ಮಕ್ಕಳಾ? ಇದು ನನ್ನ ಪ್ರಶ್ನೆ. ನಾನು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಜನರನ್ನು ಕೇಳಲು ಬಯಸುತ್ತೇನೆ. ಪ್ರತಿಭಟನಾಕಾರರು ಮಾಡದಿದ್ದರೆ ಅನುಸರಣೆ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಬಹುದು ಅಥವಾ ಪೊಲೀಸರ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಿದರೆ, ನಾವು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲʼʼ ಎಂದು ಶೇಖ್ ಹಸೀನಾ ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.
ಈ ಹೇಳಿಕೆಯಿಂದ ಕೋಪಗೊಂಡ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಪ್ರತಿಭಟನಾಕಾರರು ಪ್ರತಿಭಟನೆಯನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ತೀವ್ರಗೊಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. “ತುಯಿ ಕೆ? ಆಮಿ ಕೆ? ರಜಾಕರ್, ರಜಾಕರ್! (ನೀವು ಯಾರು? ನಾನು ಯಾರು? ರಜಾಕರ್, ರಜಾಕರ್!)” ಎಂದು ಯುದ್ಧದ ಘೋಷಣೆ ಕೂಗುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.
ʻರಜಾಕರ್ʼಗಳು ಯಾರು?
1971 ರ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ ವಿಮೋಚನಾ ಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ (ಈಗ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ) 'ರಜಾಕರ್‌ಗಳು' ಅರೆಸೈನಿಕ ಪಡೆಯಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಸೇನೆಯಿಂದ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ತಂಡದವರು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಹಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು.
ಮೇ 1971 ರಲ್ಲಿ, ಜಮಾತ್-ಎ-ಇಸ್ಲಾಮಿಯ ಹಿರಿಯ ಸದಸ್ಯರಾದ ಮೌಲಾನಾ ಅಬುಲ್ ಕಲಾಂ ಮುಹಮ್ಮದ್ ಯೂಸುಫ್ ಅವರು ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಖುಲ್ನಾದಲ್ಲಿ ರಜಾಕಾರ್‌ಗಳ ಮೊದಲ ಗುಂಪನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ಶಸ್ತ್ರಸಜ್ಜಿತ ರಜಾಕರ್‌ಗಳು ವಲಸೆ ಬಂದ ಜನರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ವಂಚಿತರಾದ ಬಡ ಜನರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದು, ಅವರು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸಲು ಮತ್ತು ಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನಾಗರಿಕರನ್ನು ಭಯಭೀತಗೊಳಿಸಲು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸೇನೆಯ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು.
ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದ ಬಂಗಾಳಿ ನಾಗರಿಕರ ವಿರುದ್ಧ ಸಾಮೂಹಿಕ ಹತ್ಯೆಗಳು, ಅತ್ಯಾಚಾರಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಉಲ್ಲಂಘನೆ ಸೇರಿದಂತೆ ಇತರ ಮಿಲಿಟಿಯ ಗುಂಪುಗಳೊಂದಿಗೆ ರಜಾಕರ್‌ಗಳು ದುಷ್ಕೃತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ್ದರು. ಆಧುನಿಕ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದಲ್ಲಿ, ದೂಷಣೆ ಮತ್ತು ಅವಮಾನದ ಕೆಟ್ಟ ರೂಪವನ್ನು 'ರಜಾಕರ್' ಎಂದು ಲೇಬಲ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಪರಾಧಗಳ ನ್ಯಾಯಮಂಡಳಿ
2010 ರಲ್ಲಿ, ಹಸೀನಾ ಅವರ ಸರ್ಕಾರವು 1971ರ ಘರ್ಷಣೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಯುದ್ಧ ಅಪರಾಧಗಳ ಆರೋಪದ ಮೇಲೆ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ಜರುಗಿಸಲು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಪರಾಧಗಳ ನ್ಯಾಯಮಂಡಳಿಯನ್ನು ರಚಿಸಿತು.
ಯೂಸುಫ್ ಅವರನ್ನು 2013 ರಲ್ಲಿ ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಮಾನವೀಯತೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಅಪರಾಧಗಳ ಆರೋಪ ಹೊರಿಸಲಾಯಿತು. ಅವರು ಬಂಧನದಲ್ಲಿರುವಾಗ ಒಂದು ವರ್ಷದ ನಂತರ ಹೃದಯ ಸ್ತಂಭನದಿಂದಾಗಿ ನಿಧನರಾದರು.
2019 ರಲ್ಲಿ, ಹಸೀನಾ ಅವರ ಸರ್ಕಾರವು 1971ರಲ್ಲಿ ದೇಶದ ವಿಮೋಚನಾ ಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನಿ ಪಡೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಹಕರಿಸಿದ 10,789 ರಜಾಕರ್‌ಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು. ಈ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಸೇರಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯದ ಪೀಳಿಗೆಗಳು ಅವರ ಕೆಲಸಗಳ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಂದರ್ಭವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಉದ್ದೇಶಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಕ್ರಮವು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಅನ್ಯಾಯಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸುವ ಅವರ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು. ನ್ಯಾಯಮಂಡಳಿಯು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಈಗ ನಿಷೇಧಿತ ಜಮಾತ್-ಎ-ಇಸ್ಲಾಮಿ ಪಕ್ಷದಿಂದ ಹಲವರನ್ನು ಅಪರಾಧಿಗಳೆಂದು ಘೋಷಿಸಿದೆ.