ಲಿಂಗಾಯತ-ಆರ್ಎಸ್ಎಸ್ ಕಲಹದಲ್ಲಿ ಮುನ್ನೆಲೆಗೆ ಬಂದ ʻವಚನ ದರ್ಶನʼ (ಭಾಗ-1)
ಮಠಾಧಿಪತಿಗಳನ್ನು ಹೊರತು ಪಡಿಸಿ, ಸಾಮಾನ್ಯ ಲಿಂಗಾಯತ ಸಮುದಾಯದವರು ಸಂಘ ಪರಿವಾರ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ʼವಚನ ದರ್ಶನʼ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಹಿಂದುತ್ವದ ತೆಕ್ಕೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಎಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತಿರುವುದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ; ಈ ಗ್ರಂಥ, ವಚನಗಳು ಉಪನಿಷತ್‌ ನ ಒಂದು ಭಾಗವೆಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತಿರುವುದು
ಸಂಘ ಪರಿವಾರದ ಅಂಗ ಸಂಸ್ಥೆಯಾದ ʻಪ್ರಜ್ಞಾ ಪ್ರವಾಹʼ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ವಚನ ದರ್ಶನ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿ ಹಲವು ಲಿಂಗಾಯತ ಗುಂಪುಗಳು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಆ ಪುಸ್ತಕದ ಮುಖಪುಟವನ್ನು ದಹಿಸಿ ಭಾರೀ ಪ್ರತಿಭಟನೆ ನಡೆಸಿದವು.
ʻವಚನ ದರ್ಶನʼ ಪುಸ್ತಕನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದವರು, ಪುಸ್ತಕ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಜೂನ್ ಕೊನೆಯ ಭಾಗದಿಂದ ವಿವಿಧ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಹಿರಿಯ ಆರ್ಎಸ್ಎಸ್ ಪದಾಧಿಕಾರಿಗಳಾದ ಬಿಎಲ್‌ ಸಂತೋಷ್‌ ಮತ್ತು ಸಿ ಆರ್‌ ಮುಕುಂದ ಅವರು ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಲಿಂಗಾಯತ ಪಂಥಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಗುಂಪುಗಳು ಸತತವಾಗಿ ಪ್ರತಿಭಟಿಸುತ್ತಿವೆ. ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯಾದ್ಯಂತ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ ಅಲೆಯನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದೆ.
ಕಳೆದ ಮೂರು ವಾರಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಘಟನೆಗಳತ್ತ ಒಮ್ಮೆ ಕಣ್ಣು ಹಾಯಿಸಿದರೆ; ಕಲಬುರಗಿಯಲ್ಲಿ ಪುಸ್ತಕ ಬಿಡುಗಡೆ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕೆ ನುಗ್ಗಲು ಯತ್ನಿಸಿದ ಐವತ್ತು ಮಂದಿಯನ್ನು ಪೊಲೀಸರು ವಶಕ್ಕೆ ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. ಟಿವಿ ಚರ್ಚೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರೊಬ್ಬರು ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಹರಿದು ಪ್ರತಿಭಟಿಸಿದ್ಧಾರೆ. . ದಾವಣಗೆರೆಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಅಡ್ಡಿಪಡಿಸಿದ ಗುಂಪೊಂದು ಪ್ರತಿಭಟನಾ ಪತ್ರ ಹಂಚಿದೆ. ಲಿಂಗಾಯತ ಸಂಘಟನೆಗಳು ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸುವಂತೆ ಒತ್ತಾಯಿಸಿ ಪತ್ರಿಕಾಗೋಷ್ಠಿಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿವೆ. ಅಷ್ಟೆ ಅಲ್ಲ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ಭೇಟಿಯಾಗಿ ಪುಸ್ತಕದ ನಿಷೇಧಕ್ಕಾಗಿ ವಿನಂತಿಯನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.
ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಧರ್ಮಕ್ಕಾಗಿ ಹೋರಾಟ
ಇಪ್ಪತ್ತು ಲೇಖನಗಳ ಸಂಗ್ರಹವಾದ ʻವಚನ ದರ್ಶನʼ –, ಲಿಂಗಾಯತರನ್ನು, ಹಿಂದೂ ಸಮುದಾಯವಾಗಿ ಗುರುತಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು ಲಿಂಗಾಯತ ಪಂಥದ ಪವಿತ್ರ ಗ್ರಂಥವಾದ ವಚನಗಳು ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳ ವಿಸ್ತರಣೆಯಾಗಿವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಪ್ರಚುರಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ವಚನಗಳಲ್ಲಿನ ವೈದಿಕ ವಿರೋಧಿ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿಯ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಗಳಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತದೆ.
ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಧರ್ಮಕ್ಕಾಗಿ ಹೋರಾಡುತ್ತಿರುವ ಲಿಂಗಾಯತ ಗುಂಪುಗಳು ಈ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಆಕ್ಷೇಪಾರ್ಹವೆಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತಿವೆ ಮತ್ತು ಅವರನ್ನು ಬಹುಸಂಖ್ಯಾತ ಸಮುದಾಯದ ಮಡಿಲಿಗೆ ಮರಳಿ ಒತ್ತಾಯಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಿವೆ.
ಕಾಡುವ ಕಾವ್ಯ
ಲಿಂಗಾಯತರು ಶರಣರ ವಂಶಸ್ಥರು. ಇವರು, 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಚಾಲುಕ್ಯ ಮಂತ್ರಿ ಬಸವಣ್ಣ ನೇತೃತ್ವದ ಕಾರ್ಮಿಕ ವರ್ಗದ ಸುಧಾರಕರ ತಂಡ. ಶರಣರು ಆ ಕಾಲದ ವೈದಿಕ ಧರ್ಮದಿಂದ ಬೇರ್ಪಟ್ಟು ಜಾತಿ ಮತ್ತು ಲಿಂಗ ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳಿಲ್ಲದ ಸಮಾನಾಂತರ ಸಮುದಾಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು. ಅವರು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ, ಆರಾಧನಾ ವಿಧಾನಗಳು ಮತ್ತು ಸರಳ ವಿಧಿವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ವಿಕಸನಗೊಳಿಸಿದರು. ಶರಣರು ತಮ್ಮ ಬದುಕಿನ ಅನುಭವಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡು ಕಾಡುವ ಕಾವ್ಯದಂಥ, ವಚನಗಳನ್ನು ಬರೆದರು. ಲಿಂಗಾಯತರು ಭಗವದ್ಗೀತೆ ಮತ್ತು ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಎಲ್ಲಾ ಹಿಂದೂ ಪಠ್ಯಗಳನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ವಚನಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಪವಿತ್ರವೆಂದು ನೋಡುತ್ತಾರೆ. ವಚನಗಳ ಕೆಲವು ಸಂಗ್ರಹಗಳಿಲ್ಲದೆ ಲಿಂಗಾಯತ ಮನೆಯೇ ಇಲ್ಲ. ಯಾವುದೇ ಲಿಂಗಾಯತ ಇಲ್ಲ - ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಯಾವುದೇ ಕನ್ನಡಿಗ - ನೆನಪಿನಿಂದ ಕೆಲವು ವಚನಗಳನ್ನು ಹೇಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಶತಮಾನಗಳ ಕೆಳಗೆ, ವೈದಿಕ ಧರ್ಮಗಳ ಪ್ರಭಾವವು ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಮಾಡಿದರೂ, ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಮತ್ತು ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಲಿಂಗಾಯತರು ಹಿಂದೂಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವಷ್ಟ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿದ್ದರು.
ಬೇರುಗಳಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿ
ಆಧುನಿಕ ಯುಗದಲ್ಲಿ, ಶಿಕ್ಷಣ, ಸಂವಹನ ಮತ್ತು ಉದ್ಯೋಗದ ಅಗತ್ಯಗಳು ವಿಸ್ತಾರವಾದಂತೆ ಹಿಂದೂ ಪ್ರಭಾವವೂ ಗಣನೀಯವಾಗಿ ತನ್ನ ಗತಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಗಣ್ಯ ಲಿಂಗಾಯತರು ತಮ್ಮನ್ನು ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕವಾಗಿ 'ಲಿಂಗಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು' ಎಂದು ಕರೆಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿತು. ಲಿಂಗಾಯತ ಮಠಗಳು ಸಂಸ್ಕೃತವನ್ನು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವು ಮತ್ತು ಹಿಂದುತ್ವ ಸಂಘಟನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ನಿಕಟ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದವು.
ಆದರೆ, ಕಳೆದ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, ಫಕೀರಪ್ಪ ಹಳಕಟ್ಟಿಯಿಂದ ಪ್ರೊ.ಎಂ.ಎಂ.ಕಲಬುರ್ಗಿಯವರೆಗಿನ ಹಲವಾರು ತಜ್ಞ ವಿದ್ವಾಂಸರು, ವಚನಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿ ಅದರ ಅಂತಃಸತ್ವದ ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ವಚನ ಸಾರವನ್ನು ಮರು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ಕಳೆದ ಎರಡು ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ, ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಲಿಂಗಾಯತರು ತಮ್ಮ ಬೇರುಗಳಿಗೆ ಮರಳಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಧರ್ಮಕ್ಕಾಗಿ ಆಂದೋಲನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ್ದಾರೆ. ವಿಪರ್ಯಾಸವೆಂದರೆ ಅನೇಕ ಲಿಂಗಾಯತರು ತಮ್ಮ ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಂದೂ ದೇವರುಗಳನ್ನು ಬಸವಣ್ಣ, ಇತರ ಶರಣರು ಮತ್ತು ಷಟ್ಸ್ಥಲ - ಆರು ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳ ಸರಳ ನಿರ್ಮಾಣದ ದೇವರ ಪಟಗಳೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಲಿಂಗಾಯತ ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಬೇರೆಯದೇ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಅರ್ಥವನ್ನು ಹೆಣೆಯುತ್ತಿದೆ.
ಪ್ರತ್ಯೇಕತಾವಾದಿ ಭಾವನೆಗಳು
ಆದರೆ, ಈ ಛಿದ್ರವಾಗ ಲಿಂಗಾಯತ ಸಮುದಾಯವು ಮತ್ತೆ ತನ್ನ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವುದು ಸಂಘ ಪರಿವಾರಕ್ಕೆ ದೊಡ್ಡ ಸವಾಲಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿದೆ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲೊ ಲಿಂಗಾಯತ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿನ 'ಪ್ರತ್ಯೇಕತಾವಾದಿ' ಭಾವನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸುವಂತೆ ಮಾಡಿದೆ. ಲಿಂಗಾಯತರು ಭಕ್ತಿ ಆಂದೋಲನವು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ವಿರುದ್ಧ ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಬಂಡಾಯವಲ್ಲ ಮತ್ತು ವಚನಗಳನ್ನು ವೇದಗಳು ಮತ್ತು ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಓದಬೇಕು ಎಂದು ʼವಚನ ದರ್ಶನʼ ವಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಪುಸ್ತಕವು ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಮತ್ತು ಮಾರ್ಕ್ಸ್‌ವಾದಿ ಪ್ರಭಾವಗಳನ್ನು, ವಚನಗಳ ಆಮೂಲಾಗ್ರ ಓದುವಿಕೆಯನ್ನು ಮತ್ತು ಲಿಂಗಾಯತ ಮೂಲವನ್ನು ದೂಷಿಸುತ್ತದೆ.
“ಶರಣರು ಶಿವನಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ತೋರಿಸಲು ವಚನಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅದನ್ನೇ ಅವರು ಮಾಡಿದರು. ವಚನಗಳಲ್ಲಿ ನೀವು ಕಾಣುವ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾಳಜಿಗಳು ಇತರ ಭಕ್ತಿ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ; ಅದರಲ್ಲಿ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದದ್ದೇನೂ ಇಲ್ಲ,” ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದ ಪುಸ್ತಕದ ಪ್ರಕಾಶನ ತಂಡದ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬರು ದಿ ಫೆಡರಲ್‌ಗೆ ತಿಳಿಸಿದರು.
ಆಮೂಲಾಗ್ರ ಚಲನೆ
ಲಿಂಗಾಯತ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರ ವಾದವೆಂದರೆ; ಶರಣ ಚಳುವಳಿ ಹುಟ್ಟಿದ ಕ್ಷಣದಿಂದಲೇ ಆಮೂಲಾಗ್ರವಾಗಿತ್ತು.
ಬಸವಣ್ಣ ಮತ್ತು ಅವರ ಅನುಯಾಯಿಗಳು ಈ ಮೂಲಕ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕತೆಗೆ ಸವಾಲು ಹಾಕಿದರು, ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಮಾನತೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಹೊಸ ಸಾಮಾಜಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ರಚಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಅವರುಗಳು ಭಾರಿ ಬೆಲೆ ತೆರಲಾಯಿತು.
ʻವಚನ ದರ್ಶನʼ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಅವರು ಅನುಸರಿಸಿದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧತೆ ಮತ್ತು ಸಮಾನತೆಯ ಸಮಾಜಕ್ಕಾಗಿ ಬಸವಣ್ಣನವರ ಸರ್ವತ್ರ ಅನ್ವೇಷಣೆಯನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಲು ಬಯಸುತ್ತದೆ. ಬಸವಣ್ಣನವರನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಂಕೇತ ಎಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಲು ನಿರಾಕರಿಸುತ್ತದೆ” ಎಂದು ಬೆಂಗಳೂರು ಮೂಲದ ಲೆಕ್ಕಪರಿಶೋಧಕ ಎಚ್ ಶಿವಕುಮಾರ್ ಫೆಡರಲ್‌ಗೆ ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದರು.
(ಈ ಲೇಖನದ ಎರಡನೇ ಭಾಗ - 2 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ 4ರಂದು ಪ್ರಕಟವಾಗಲಿದೆ.)