ಒಂಟಿ ಸಲಗ ಓಂಕಾರನ ಪಯಣ: ಕಳಸಾ-ಬಂಡೂರಿ ವಿವಾದಕ್ಕೆ ಹೊಸ ತಿರುವು ನೀಡಿದ 'ಗಜ ರಾಜನೀತಿ'!
ಓಂಕಾರ್‌ ಆನೆ ದಾಳಿಯು ಕರ್ನಾಟಕ, ಗೋವಾ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜ್ಯಗಳ ನಡುವಿನ ಸಮಸ್ಯೆ ಪರಿಹಾರಕ್ಕೆ ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿದೆ. ಕಳಸಾ ಬಂಡೂರಿ ಯೋಜನೆ ಸಮಸ್ಯೆಗೆ ಪರಿಹಾರದ ವೇದಿಕೆ ನಿರೀಕ್ಷೆ ಇದೆ.
ಒಂದು ಕಾಡಾನೆ, ಕೇವಲ ತನ್ನ ಹಿಂಡಿನಿಂದ ಬೇರ್ಪಟ್ಟು, ದಾರಿ ತಪ್ಪಿ ಒಂದು ನಾಡಿಗೆ ಬಂದರೆ ಏನಾಗಬಹುದು? ಹೆಚ್ಚೆಂದರೆ ಬೆಳೆ ನಾಶ ಮಾಡಬಹುದು, ಜನರ ಪ್ರಾಣಕ್ಕೆ ಆತಂಕ ತರಬಹುದು. ಆದರೆ, ಇಲ್ಲೊಂದು ಆನೆ, ಎರಡು ರಾಜ್ಯಗಳ ನಡುವಿನ ದಶಕಗಳ ಹಳೆಯ, ಜಟಿಲವಾದ ನದಿ ನೀರಿನ ವಿವಾದಕ್ಕೆ ಹೊಸ ತಿರುವು ನೀಡಿದೆ.
ಹೌದು, ಗೋವಾದ ಪೆರ್ನೆಮ್ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ಕಳೆದ ಕೆಲವು ದಿನಗಳಿಂದ ಉಪಟಳ ನೀಡುತ್ತಿರುವ 'ಓಂಕಾರ' ಎಂಬ 10 ವರ್ಷದ ಒಂಟಿ ಸಲಗ, ಇದೀಗ ಕರ್ನಾಟಕ, ಗೋವಾ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜ್ಯಗಳ ನಡುವಿನ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ಚರ್ಚೆಗೆ ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ವೇದಿಕೆ ಕಲ್ಪಿಸಿದೆ. ಈ 'ಗಜ' ರಾಜಕಾರಣ, ಕಿತ್ತೂರು ಕರ್ನಾಟಕದ ಜೀವನಾಡಿಯಾದ ಕಳಸಾ-ಬಂಡೂರಿ ಯೋಜನೆಗೆ ಮರುಜೀವ ನೀಡುವ ಆಶಾವಾದವನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದೆ.
ಗೋವಾದಲ್ಲಿ ಓಂಕಾರನ ಉಪಟಳ
ಕಳೆದ ಕೆಲವು ದಿನಗಳಿಂದ ಗೋವಾದ ಪೆರ್ನೆಮ್ ಪಟ್ಟಣದ ಜನರಲ್ಲಿ ಆತಂಕ ಮತ್ತು ಅಚ್ಚರಿ ಎರಡನ್ನೂ ಮೂಡಿಸಿರುವ ಹೆಸರು 'ಓಂಕಾರ'. ಇದು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ದೋಡಮಾರ್ಗ್ ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಹಿಂಡಿನಿಂದ ಬೇರ್ಪಟ್ಟ 10 ವರ್ಷದ ಎಳೆಯ ಆನೆ. ದಾರಿ ತಪ್ಪಿ ಗೋವಾದ ಗಡಿ ಪ್ರವೇಶಿಸಿರುವ ಈ ಒಂಟಿ ಸಲಗ, ಪೆರ್ನೆಮ್‌ನ ಹಚ್ಚ ಹಸಿರಿನಿಂದ ಕಂಗೊಳಿಸುವ ಭತ್ತದ ಗದ್ದೆಗಳನ್ನೇ ತನ್ನ ಆಹಾರದ ಮೂಲವನ್ನಾಗಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಕುತೂಹಲದಿಂದ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದ ಸ್ಥಳೀಯರಿಗೆ, ಓಂಕಾರನ ನಿರಂತರ ಬೆಳೆ ಹಾನಿ ಮತ್ತು ಪುಂಡಾಟವು ಈಗ ಚಿಂತೆಯ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ.
ಓಂಕಾರನ ಹಿಂಡು ಸದ್ಯಕ್ಕೆ ಪೆರ್ನೆಮ್‌ನಿಂದ ಸುಮಾರು 20 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ದೋಡಮಾರ್ಗ್ ಕಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಬೀಡುಬಿಟ್ಟಿದೆ. ಆದರೆ, ಕುಟುಂಬದಿಂದ ಬೇರ್ಪಟ್ಟ ನೋವೋ, ದಾರಿ ತಿಳಿಯದ ಗೊಂದಲವೋ, ಓಂಕಾರ ಮಾತ್ರ ಪೆರ್ನೆಮ್‌ನ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲೇ ಗಿರಕಿ ಹೊಡೆಯುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ಗ್ರಾಮಸ್ಥರ ಭತ್ತದ ಗದ್ದೆಗಳು ಮತ್ತು ಮನೆಗಳ ನಡುವೆ ಕೇವಲ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ತೊರೆ ಮಾತ್ರ ಇದೆ. ಸದ್ಯಕ್ಕೆ ಈ ತೊರೆಯೇ ಓಂಕಾರನಿಗೆ 'ಲಕ್ಷ್ಮಣ-ರೇಖೆ'ಯಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿದೆ. ಆದರೆ, ಈ ತೆಳುವಾದ ಗಡಿರೇಖೆಯನ್ನು ದಾಟಿ ಆನೆ ಯಾವಾಗ ಬೇಕಾದರೂ ಜನವಸತಿ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ನುಗ್ಗಿ ಪ್ರಾಣಹಾನಿ ಮಾಡಬಹುದು ಎಂಬುದು ಸ್ಥಳೀಯರ ಮತ್ತು ಅರಣ್ಯ ಇಲಾಖೆಯ ಆತಂಕಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಓಂಕಾರನ ಚಲನವಲನಗಳ ಮೇಲೆ ನಿಗಾ ಇಡಲು ಗೋವಾ ಅರಣ್ಯ ಇಲಾಖೆಯು ಗ್ರಾಮದ ಅಂಚಿನಲ್ಲೇ ಶಿಬಿರವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದೆ.
ಆದರೆ, ಶೇ.60 ರಷ್ಟು ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೂ, ಗೋವಾ ಸರ್ಕಾರದ ಬಳಿ ಈ ಪುಂಡಾನೆಯನ್ನು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಸೆರೆಹಿಡಿದು, ಅದರ ಹಿಂಡಿನೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿಸುವ ಪರಿಣತಿ ಅಥವಾ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳಿಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿಯೇ ಈ ಕಥೆಗೆ ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರವೇಶವಾಗುತ್ತದೆ.
ಸಹಾಯ ಹಸ್ತ ಮತ್ತು ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ದಾಳ
ಓಂಕಾರನನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ವಿಫಲವಾದ ಗೋವಾ ಸರ್ಕಾರ, ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿ ನೆರೆಯ ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಹಾಯ ಕೋರಿದೆ. ಕರ್ನಾಟಕವು ದಶಕಗಳಿಂದ ಕಾಡಾನೆಗಳನ್ನು ಪಳಗಿಸುವಲ್ಲಿ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ 'ಕುಮ್ಕಿ' ಆನೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಕಾಡಾನೆಗಳನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿಯುವ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಪರಿಣತಿ ಸಾಧಿಸಿದೆ. ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ, ಗೋವಾದ ಅರಣ್ಯ ಸಚಿವ ವಿಶ್ವಜಿತ್ ರಾಣೆ ಅವರು, ಕರ್ನಾಟಕದ ಅರಣ್ಯ ಸಚಿವ ಈಶ್ವರ ಖಂಡ್ರೆ ಅವರಿಗೆ ಕರೆ ಮಾಡಿ, ಕುಮ್ಕಿ ಆನೆಗಳು ಮತ್ತು ನುರಿತ ಮಾವುತರನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿಕೊಡುವಂತೆ ಮನವಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.
ಇಲ್ಲಿಂದಲೇ ನಿಜವಾದ ಆಟ ಶುರುವಾಗಿದ್ದು. ಗೋವಾದ ಮನವಿಯನ್ನು ತಕ್ಷಣವೇ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳದ ಈಶ್ವರ ಖಂಡ್ರೆ, ಒಂದು ಜಾಣ್ಮೆಯ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ದಾಳವನ್ನು ಉರುಳಿಸಿದರು. "ಸದ್ಯ ನಮ್ಮ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆನೆಗಳು ನಾಡಹಬ್ಬ ದಸರಾ ಮಹೋತ್ಸವದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿವೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ದಸರಾ ಮುಗಿಯುವವರೆಗೆ ಕುಮ್ಕಿ ಆನೆಗಳನ್ನು ಕಳುಹಿಸುವುದು ಕಷ್ಟಕರ," ಎಂದು ಅವರು ತಿಳಿಸಿದರು. ಆದರೆ, ಮಾತುಕತೆಯ ಬಾಗಿಲನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮುಚ್ಚದೆ, "ಈ ಬಗ್ಗೆ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಸಿದ್ದರಾಮಯ್ಯ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಚರ್ಚಿಸಿ, ಪರ್ಯಾಯ ಮಾರ್ಗಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸುವುದಾಗಿ," ಭರವಸೆ ನೀಡಿದರು.
ಈ ಮಾತುಕತೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿಯೇ, ಈಶ್ವರ ಖಂಡ್ರೆ ಅವರು ದಶಕಗಳಿಂದ ನೆನೆಗುದಿಗೆ ಬಿದ್ದಿರುವ ಕಳಸಾ-ಬಂಡೂರಿ ಯೋಜನೆಯ ವಿಷಯವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದರು. "ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ನೆರೆಯ ರಾಜ್ಯಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಔದಾರ್ಯವನ್ನು ತೋರಬೇಕು," ಎಂದು ಹೇಳುವ ಮೂಲಕ, ಆನೆ ಸೆರೆಗೆ ಸಹಕಾರ ಬೇಕಿದ್ದರೆ, ಕಳಸಾ-ಬಂಡೂರಿ ಯೋಜನೆಗೆ ಗೋವಾ ತನ್ನ ವಿರೋಧವನ್ನು ಹಿಂಪಡೆಯಬೇಕು ಎಂಬ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ರವಾನಿಸಿದರು. ಓಂಕಾರನನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿಯುವ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗೆ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಗಡಿ ಪ್ರದೇಶದ ಸಹಕಾರವೂ ಅಗತ್ಯವಿರುವುದರಿಂದ, ಮೂರೂ ರಾಜ್ಯಗಳ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳು ಒಂದೇ ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಚರ್ಚಿಸುವ ಅನಿವಾರ್ಯತೆಯನ್ನು ಈ ಒಂಟಿ ಸಲಗ ಸೃಷ್ಟಿಸಿದೆ.
ಕಳಸಾ-ಬಂಡೂರಿ: ದಶಕಗಳ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಹೊಸ ತಿರುವು
ಕಿತ್ತೂರು ಕರ್ನಾಟಕದ ಬೆಳಗಾವಿ, ಧಾರವಾಡ, ಗದಗ ಮತ್ತು ಬಾಗಲಕೋಟೆ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿಗಾಗಿ ದಶಕಗಳಿಂದ ಹೋರಾಟ ನಡೆಸುತ್ತಿವೆ. ಈ ಜಿಲ್ಲೆಗಳ ನೀರಿನ ಬವಣೆಯನ್ನು ನೀಗಿಸಲು ರೂಪಿಸಲಾದ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷಿ ಯೋಜನೆಯೇ ಕಳಸಾ-ಬಂಡೂರಿ ನಾಲಾ ತಿರುವು ಯೋಜನೆ.
ಮಹದಾಯಿ ನದಿಯು ಕರ್ನಾಟಕದ ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ, ಗೋವಾ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಮೂಲಕ ಹರಿದು ಅರಬ್ಬಿ ಸಮುದ್ರವನ್ನು ಸೇರುತ್ತದೆ. ಈ ನದಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಉಪನದಿಗಳಾದ ಕಳಸಾ ಮತ್ತು ಬಂಡೂರಿ ಹೊಳೆಗಳಿಂದ 7.56 ಟಿಎಂಸಿ ನೀರನ್ನು, ಬರಪೀಡಿತ ಮಲಪ್ರಭಾ ನದಿಗೆ ತಿರುಗಿಸುವುದೇ ಈ ಯೋಜನೆಯ ಉದ್ದೇಶ. ಇದರಿಂದ ಈ ಭಾಗದ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜನರ ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿನ ಸಮಸ್ಯೆಗೆ ಶಾಶ್ವತ ಪರಿಹಾರ ಸಿಗಲಿದೆ ಎಂಬುದು ಕರ್ನಾಟಕದ ವಾದ.
ಈ ಯೋಜನೆಗೆ ಗೋವಾ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜ್ಯಗಳು ತೀವ್ರ ವಿರೋಧ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಿವೆ. ಮಹದಾಯಿ ನದಿಯು ಗೋವಾದ ಜೀವನಾಡಿಯಾಗಿದ್ದು, ನೀರನ್ನು ತಿರುಗಿಸಿದರೆ ರಾಜ್ಯದ ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಹದಾಯಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ಮೇಲೆ ಗಂಭೀರ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೆ, ರಾಜ್ಯದ ಕುಡಿಯುವ ನೀರು ಮತ್ತು ಕೃಷಿ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗೂ ನೀರಿನ ಕೊರತೆಯುಂಟಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ಗೋವಾದ ಪ್ರಬಲ ಆತಂಕ. ಇದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೆ, ಯೋಜನೆಗೆ ನ್ಯಾಯಾಧಿಕರಣವು ಅನುಮತಿ ನೀಡಿದ್ದರೂ, ಗೋವಾ ಸರ್ಕಾರವು ಪದೇ ಪದೇ ತಕರಾರು ತೆಗೆಯುತ್ತಲೇ ಬಂದಿದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ, ಯೋಜನೆಗೆ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಅನುಮತಿ ಸಿಕ್ಕಿದ್ದರೂ, ಕಾಮಗಾರಿ ಆರಂಭಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಲ್ಲ.
