ಭಾರತೀಯ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ವಿವಾಹ ಎಂಬುದು ಕೇವಲ ಎರಡು ಮನಸ್ಸುಗಳ ಮಿಲನವಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಅದೊಂದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಪ್ರತಿಷ್ಠೆಯ ಸಂಕೇತ. ಸಾಲ ಸೋಲ ಮಾಡಿಯಾದರೂ ಅದ್ದೂರಿಯಾಗಿ ಮದುವೆ ಮಾಡಬೇಕೆಂಬ ಮಧ್ಯಮ ಮತ್ತು ಬಡವರ್ಗದ ಜನರ ಹಪಹಪಿತನ ಇಂದಿಗೂ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿಲ್ಲ.
ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ, ಬಡ ಕುಟುಂಬಗಳ ಆರ್ಥಿಕ ಹೊರೆಯನ್ನು ತಗ್ಗಿಸುವ ಮತ್ತು ಸರಳ ವಿವಾಹವನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುವ ಸದುದ್ದೇಶದಿಂದ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದ ಮುಜರಾಯಿ ಇಲಾಖೆ ಜಾರಿಗೆ ತಂದ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯ ಯೋಜನೆಯೇ 'ಮಾಂಗಲ್ಯ ಭಾಗ್ಯ'. ಸರ್ಕಾರ ಸುಮಾರು 55ಸಾವಿರ ರೂ.ಗಳ ಮೌಲ್ಯದ ಸವಲತ್ತುಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರೂ, ಈ ಯೋಜನೆಗೆ ಜನರಿಂದ ನಿರೀಕ್ಷಿತ ಸ್ಪಂದನೆ ಸಿಗುತ್ತಿಲ್ಲ!ಬಿಜೆಪಿ ಸರ್ಕಾರದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ 'ಸಪ್ತಪದಿ' ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಆರಂಭವಾದ ಈ ಯೋಜನೆಯನ್ನು, ನಂತರ ಬಂದ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸರ್ಕಾರ 'ಮಾಂಗಲ್ಯ ಭಾಗ್ಯ' ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಿತು. ಹೆಸರು ಬದಲಾದರೂ ಉದ್ದೇಶ ಒಂದೇ ಆಗಿದೆ. ಬಡವರ ಮೇಲಿನ ಸಾಲದ ಹೊರೆಯನ್ನು ತಗ್ಗಿಸುವುದು ಯೋಜನೆಯ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿದೆ.ರಾಜ್ಯದ 'ಎ' ಗ್ರೇಡ್ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಈ ಸಾಮೂಹಿಕ ವಿವಾಹ ಯೋಜನೆಯಡಿ ಸರ್ಕಾರ ನೀಡುವ ಸವಲತ್ತುಗಳು ಆಕರ್ಷಕವಾಗಿವೆ. ಆದರೂ, ಯೋಜನೆಗೆ ಜನರಿಂದ ನಿರೀಕ್ಷಿತ ಸ್ಪಂದನೆ ಸಿಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಒಂದು ವಿವಾಹವಾಗದಿರುವುದು ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಬಸವನಗುಡಿ ದೊಡ್ಡ ಗಣಪತಿ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿಯೂ ಶೂನ್ಯ ಫಲಿತಾಂಶ ಕಂಡು ಬಂದಿರುವುದು ಯೋಜನೆಯ ವೈಫಲ್ಯವನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸಿದೆ.ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಳೆದ ಐದು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಇದುವರೆಗೂ ಒಂದೂ ವಿವಾಹ ನಡೆದಿಲ್ಲ. ಬಸವನಗುಡಿಯ ದೊಡ್ಡ ಗಣಪತಿ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಈವರೆಗೆ ಒಂದೂ ವಿವಾಹ ನಡೆದಿಲ್ಲ. ರಾಜ್ಯಾದ್ಯಂತ ಆಯ್ದ 20 ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಕೇವಲ 900 ರಿಂದ 950 ಮದುವೆಗಳಾಗಿವೆ. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ (2020ರಲ್ಲಿ) ಸಾಮೂಹಿಕ ವಿವಾಹ ಯೋಜನೆಗೆ ಉತ್ತಮ ಸ್ಪಂದನೆ ವ್ಯಕ್ತವಾಗಿತ್ತು. ರಾಜ್ಯದ ಎಲ್ಲಾ'ಎ' ಗ್ರೇಡ್ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಯೋಜನೆ ಆರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಎರಡು ಅಥವಾ ಮೂರು ತಿಂಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಸಾಮೂಹಿಕ ವಿವಾಹಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಾ ಬರಲಾಯಿತು. ಆದರೆ, ಕ್ರಮೇಣ ಯೋಜನೆಗೆ ಬೇಡಿಕೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತಾ ಹೋಯಿತು. ಕೆಲವು ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೂ ಅರ್ಜಿಗಳು ಬಾರದಿದ್ದರೂ ಇಲಾಖೆ ಆಗಿಂದಾಗ್ಗೆ ಅರ್ಜಿಗಳನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸುತ್ತಾ ಬಂದಿತು. ಆದರೆ, ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಕೆಲ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ವಿವಾಹಗಳು ನಡೆದರೆ, ಉಳಿದಂತೆ ಹಲವು ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಯೋಜನೆ ಸ್ಥಗಿತಗೊಂಡಿದೆ.
ವಧುವಿಗೆ 8 ಗ್ರಾಂ ಚಿನ್ನದ ತಾಳಿ (ಮಾಂಗಲ್ಯ), ಧಾರೆ ಸೀರೆ ಮತ್ತು ರವಿಕೆಗಾಗಿ ನಗದು ಸಹಾಯ, ವರನಿಗೆ ಪಂಚೆ, ಶರ್ಟ್ ಮತ್ತು ಇತರೆ ಖರ್ಚಿಗಾಗಿ 5 ಸಾವಿರ ರೂ. ನಗದು ಸೇರಿ ಒಟ್ಟು ಮೌಲ್ಯ ಸುಮಾರು 55ಸಾವಿರ ರೂ.ಗಳ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಸರ್ಕಾರವೇ ಭರಿಸುತ್ತದೆ. ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಇದ್ದರೂ, ರಾಜ್ಯದ ಆಯ್ದ 20 ಪ್ರಮುಖ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ 900 ರಿಂದ 950 ವಿವಾಹಗಳಾಗಿವೆ ಎಂಬ ಅಂಕಿಅಂಶ, ಯೋಜನೆಯು ತಲುಪಬೇಕಾದ ಜನರನ್ನು ತಲುಪುವಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಅವರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುವಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಯೋಜನೆಗೆ ಹಿನ್ನಡೆ: ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣಗಳುಮುಜರಾಯಿ ಇಲಾಖೆಯೇ ಗುರುತಿಸಿರುವಂತೆ, ಜನರಲ್ಲಿ ಬೇರೂರಿರುವ ಅದ್ದೂರಿತನದ ಆಸೆಯೇ ಈ ಯೋಜನೆಯ ಹಿನ್ನಡೆಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣ. ಬಡವರೇ ಆಗಿರಲಿ, ಕೂಲಿ ಕಾರ್ಮಿಕರೇ ಆಗಿರಲಿ, ಮದುವೆ ಎಂದರೆ ಊರಿಗೆಲ್ಲ ಊಟ ಹಾಕಿ, ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ವಿಜೃಂಭಣೆಯಿಂದ ನಡೆಸದಿದ್ದರೆ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಬೆಲೆ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಮನಸ್ಥಿತಿ ಇದೆ. ಸರ್ಕಾರಿ ಮದುವೆ ಅಥವಾ ಸಾಮೂಹಿಕ ವಿವಾಹ ಎಂದರೆ ಅದು ಕೇವಲ ನಿರ್ಗತಿಕರು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವಂತದ್ದು ಎಂಬ ತಪ್ಪು ಕಲ್ಪನೆ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಸಾಲ ಮಾಡಿಯಾದರೂ ಸ್ವಂತ ಖರ್ಚಿನಲ್ಲಿ ಮದುವೆ ಮಾಡಲು ಮುಂದಾಗುತ್ತಾರೆಯೇ ಹೊರತು, ಸರ್ಕಾರದ ಸವಲತ್ತನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಹಿಂಜರಿಯುತ್ತಾರೆ. ಹಿಂದೂ ವಿವಾಹ ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ ಮುಹೂರ್ತಕ್ಕೆ ಅತೀವ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಇದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕುಟುಂಬವೂ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಪುರೋಹಿತರ ಬಳಿ ಜಾತಕ ತೋರಿಸಿ, ತಮಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವ ಶುಭ ದಿನ ಮತ್ತು ಲಗ್ನವನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ, 'ಮಾಂಗಲ್ಯ ಭಾಗ್ಯ' ಯೋಜನೆಯಡಿ ಸರ್ಕಾರ ಅಥವಾ ದೇವಾಲಯ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಯು ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ ದಿನಾಂಕಗಳಂದೇ ಮದುವೆ ನಡೆಯಬೇಕಿರುತ್ತದೆ. ಅನೇಕ ಬಾರಿ ಸರ್ಕಾರದ ದಿನಾಂಕಗಳು ಕುಟುಂಬದ ಇಷ್ಟದ ದಿನಾಂಕಗಳೊಂದಿಗೆ ತಾಳೆಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಸರ್ಕಾರದ ದಿನಾಂಕಕ್ಕಾಗಿ ಕಾಯುವ ಬದಲು, ನಮಗೆ ಬೇಕಾದ ದಿನ ಮದುವೆ ಮಾಡೋಣ ಎಂಬ ನಿರ್ಧಾರಕ್ಕೆ ಪೋಷಕರು ಬರುತ್ತಾರೆ.ಪ್ರಚಾರದ ಕೊರತೆ ಯೋಜನೆಯ ಉದ್ದೇಶ ಉತ್ತಮವಾಗಿದ್ದರೂ, ಅದರ ಅನುಷ್ಠಾನದಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಇಚ್ಛಾಶಕ್ತಿಯ ಕೊರತೆ ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತಿದೆ. ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ 4 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೂ ಮದುವೆ ಆಗಿಲ್ಲ ಎಂದರೆ, ಅಲ್ಲಿನ ಸ್ಥಳೀಯ ಆಡಳಿತ ಮತ್ತು ಮುಜರಾಯಿ ಇಲಾಖೆಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಈ ಬಗ್ಗೆ ಜನಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸುವಲ್ಲಿ ವಿಫಲರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಎಂದೇ ಅರ್ಥ. ಕೇವಲ ಸುತ್ತೋಲೆ ಹೊರಡಿಸಿ ಸುಮ್ಮನಾಗುವ ಬದಲು, ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಆಶಾ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆಯರು ಅಥವಾ ಪಂಚಾಯಿತಿ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸಿದ್ದರೆ ಫಲಿತಾಂಶ ಬೇರೆಯಾಗಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಬಸವನಗುಡಿಯಂತಹ ನಗರ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲೂ ಶೂನ್ಯ ಸಾಧನೆ ಆಗಿರುವುದು ಪ್ರಚಾರದ ಕೊರತೆಗೆ ಸಾಕ್ಷಿ.ಆರ್ಥಿಕ ಪ್ಯಾಕೇಜ್ನ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನಪ್ರಸ್ತುತ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಚಿನ್ನದ ಬೆಲೆ ಗಗನಕ್ಕೇರಿದೆ. ಸರ್ಕಾರ ನೀಡುವ 8 ಗ್ರಾಂ ಚಿನ್ನ ಮತ್ತು 5,000 ರೂ. ನಗದು ಸಹಾಯ ಉತ್ತಮವೇ ಆದರೂ, ಇಂದಿನ ಹಣದುಬ್ಬರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಆಕರ್ಷಕವಾಗಿ ಕಾಣದಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ಈ ಸವಲತ್ತು ಪಡೆಯಲು ಸರ್ಕಾರಿ ಕಚೇರಿಗಳಿಗೆ ಅಲೆಯುವ, ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೆ ತ್ರಾಸದಾಯಕ ಎನಿಸಿರಬಹುದು.ಯೋಜನೆಗೆ ಹಿನ್ನಡೆಯಾಗಲು ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣ ಪ್ರಸ್ತುತ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿನ ಚಿನ್ನದ ಬೆಲೆ ಏರಿಕೆ. ಯೋಜನೆಯ ಮೂಲ ಸ್ವರೂಪದಂತೆ ವಧುವಿಗೆ 8 ಗ್ರಾಂ ಚಿನ್ನದ ತಾಳಿ ನೀಡಬೇಕು. ಪ್ರಸ್ತುತ ಚಿನ್ನದ ದರ ಗಗನಕ್ಕೇರಿದೆ ಸರ್ಕಾರ ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ್ದ 55 ಸಾವಿರ ರೂ.ಗಳ ಪ್ಯಾಕೇಜ್ನಲ್ಲಿ 8 ಗ್ರಾಂ ಚಿನ್ನ ಮತ್ತು ಇತರೆ ಖರ್ಚುಗಳನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸುವುದು ಅಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿದೆ.
ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ, ಪ್ರತಿ ಜೋಡಿಗೆ ನೀಡುವ ಒಟ್ಟು ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಿಸಲು ಮುಜರಾಯಿ ಇಲಾಖೆ ಚಿಂತನೆ ನಡೆಸಿದೆ. ಪ್ಯಾಕೇಜ್ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅಥವಾ ಚಿನ್ನದ ತೂಕದಲ್ಲಿ ರಾಜಿ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳದೆ ಅದಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಅನುದಾನ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ಹಣಕಾಸು ಇಲಾಖೆಯೊಂದಿಗೆ ಚರ್ಚೆಗಳು ನಡೆಸಿವೆ ಎಂದು ಮುಜರಾಯಿ ಇಲಾಖೆ ಮೂಲಗಳು ಹೇಳಿವೆ. ಮುಹೂರ್ತಗಳ ಸಡಿಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರ ವಿಕೇಂದ್ರೀಕರಣರಾಜ್ಯಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರವೇ ದಿನಾಂಕ ನಿಗದಿಪಡಿಸುವುದು ಅವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಎಂಬ ಟೀಕೆ ವ್ಯಕ್ತವಾಗಿತ್ತು. ಸ್ಥಳೀಯ ಆಚರಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಜನರ ನಂಬಿಕೆಗಳು ಬೇರೆ ಬೇರೆಯಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಕೇವಲ ಸರ್ಕಾರ ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ ದಿನಗಳಂದೇ ಅಲ್ಲದೆ, ದೇವಾಲಯದ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಗಳು ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಶುಭ ದಿನಗಳನ್ನು (ಮುಹೂರ್ತ) ನಿಗದಿಪಡಿಸಿಕೊಂಡು ಸಾಮೂಹಿಕ ವಿವಾಹ ನಡೆಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಜನರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಅನುಕೂಲಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಮದುವೆ ಆಗಲು ಸಹಕಾರಿಯಾಗಲಿದೆ.ಪ್ರಚಾರ ಮತ್ತು ಜನಜಾಗೃತಿಯೋಜನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸರಿಯಾದ ಮಾಹಿತಿ ಇಲ್ಲದಿರುವುದು ವೈಫಲ್ಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿತ್ತು. ಇದನ್ನು ಮನಗಂಡ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರವು ಜಿಲ್ಲಾ ಧಾರ್ಮಿಕ ಪರಿಷತ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ತಹಶೀಲ್ದಾರ್ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಚಾರ ನೀಡಲು ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕೇವಲ 'ಎ' ಗ್ರೇಡ್ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲದೆ, ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಸಬಲವಾಗಿರುವ ಇತರೆ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲೂ ಈ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಸರ್ಕಾರ ಆಸಕ್ತಿ ತೋರಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ನಂಜನಗೂಡಿನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮದುವೆಗಳು ಮೈಸೂರು ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮಾಂಗಲ್ಯ ಭಾಗ್ಯ ಯೋಜನೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಲು ಕಾರಣ ಅಲ್ಲಿನ ಸ್ಥಳೀಯ ಆಡಳಿತದ ಪ್ರಚಾರ ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯದ ಮೇಲಿನ ನಂಬಿಕೆ. ನಂಜನಗೂಡಿನಲ್ಲಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಮದುವೆಗಳಾಗಿರುವುದು ಇದಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ನಂಜನಗೂಡಿನ ಶ್ರೀಕಂಠೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಕಳೆದ ಐದು ವರ್ಷದಲ್ಲಿ 90 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮದುವೆಯಾಗಿವೆ.2022ರಲ್ಲಿ 60ಮದುವೆಗಳಾಗಿವೆ. ಹಾಸನ, ಮಂಡ್ಯ, ರಾಮನಗರ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಅದ್ದೂರಿ ಮದುವೆಗೆ ಇರುವ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯಿಂದಾಗಿ ಜನರು ಈ ಯೋಜನೆಯತ್ತ ಮುಖ ಮಾಡುತ್ತಿಲ್ಲ ಎಂಬುದು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಂದ ದೃಢಪಟ್ಟಿದೆ.5 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಕೇವಲ 900 ಮದುವೆಗಳಾಗಿವೆ ಎಂದರೆ, ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಸರಾಸರಿ 180 ಮದುವೆಗಳು ಮಾತ್ರ ನಡೆದಂತಾಯಿತು. ಸರ್ಕಾರದಂತಹ ಬೃಹತ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಕಡಿಮೆ ಸಾಧನೆಯಾಗಿದೆ.
ಸವದತ್ತಿಯ ರೇಣುಕಾ ಯಲ್ಲಮ್ಮ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ 10 ವಿವಾಹಗಳು, ಮೈಸೂರಿನ ಚಾಮುಂಡಿ ಬೆಟ್ಟ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ 15ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ವಿವಾಹಗಳು ನಡೆದಿವೆ. ಕುಕ್ಕೆ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ಮತ್ತು ಕೊಲ್ಲೂರು ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ 10 ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಇವೆ. ಚನ್ನಪಟ್ಟಣದ ಕೆಂಗಲ್ ಆಂಜನೇಯ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ 3 ಜೋಡಿಗಳ ಮಾತ್ರ ಯೋಜನೆಯ ಲಾಭ ಪಡೆದುಕೊಂಡಿವೆ. ಹಾಸನದ ಹಾಸನಾಂಬ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಶೂನ್ಯ ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಬಸನಗುಡಿಯ ದೊಡ್ಡ ಗಣಪತಿ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಶೂನ್ಯ ಸಾಧನೆ ದಾಖಲಾಗಿದೆ.ಐದು ವರ್ಷಗಳ ವಿವರ ಹೀಗಿದೆ
2020 - 2021 : ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಯೋಜನೆಗೆ ಚಾಲನೆ ಸಿಕ್ಕಿತಾದರೂ, ಕೋವಿಡ್-19 ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗ ಮತ್ತು ಲಾಕ್ಡೌನ್ ಕಾರಣದಿಂದ ಸಾಮೂಹಿಕ ವಿವಾಹಗಳನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಏಪ್ರಿಲ್ ಮತ್ತು ಮೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ನಿಗದಿಯಾಗಿದ್ದ ಮುಹೂರ್ತಗಳು ರದ್ದಾದವು.
2022: ಕೋವಿಡ್ ನಂತರದ ಈ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಯೋಜನೆಗೆ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಪಂದನೆ ಸಿಕ್ಕಿತು. ನಂಜನಗೂಡಿನ ಶ್ರೀಕಂಠೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಒಂದೇ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ 60 ಜೋಡಿಗಳು ದಾಂಪತ್ಯ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಕಾಲಿಟ್ಟರು. ಈ ಯೋಜನೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವಾಗಿದೆ. ರಾಜ್ಯಾದ್ಯಂತ ಈ ವರ್ಷ ಸುಮಾರು 500ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ವಿವಾಹಗಳು ನಡೆದಿವೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ.2023 - 2024: ವಿಧಾನಸಭಾ ಚುನಾವಣೆ, ಸರ್ಕಾರ ಬದಲಾವಣೆ ಮತ್ತು ಗ್ಯಾರಂಟಿ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಹಣಕಾಸು ಹೊಂದಿಸುವ ಸವಾಲುಗಳಿಂದಾಗಿ ಈ ಯೋಜನೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಹಿನ್ನೆಲೆಗೆ ಸರಿಯಿತು.ವಿವಾಹಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಇಳಿಕೆ ಕಂಡಿತು. ಹಲವು ಕಡೆ ನಿಗದಿತ ಮುಹೂರ್ತಗಳಲ್ಲಿ ವಿವಾಹಗಳು ನಡೆಯಲಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.2025: ಯೋಜನೆಯನ್ನು 'ಮಾಂಗಲ್ಯ ಭಾಗ್ಯ' ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಿ ಮತ್ತೆ ಉತ್ತೇಜನ ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಮೇ 2025 ರಲ್ಲಿ ನಂಜನಗೂಡಿನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಸಾಮೂಹಿಕ ವಿವಾಹದಲ್ಲಿ 24 ಜೋಡಿಗಳು ಮದುವೆಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಮುಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ನೂರಾರು ಜೋಡಿಗಳಿಗೆ ವಿವಾಹ ನೆರವೇರಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಇಲಾಖೆ ಹೊಂದಿದೆ.ಸಾಮಾಜಿಕ ಮಾನ್ಯತೆಯಿಲ್ಲ!
'ಮಾಂಗಲ್ಯ ಭಾಗ್ಯ' ಯೋಜನೆಗೆ ಕೇವಲ ಆರ್ಥಿಕ ಪ್ಯಾಕೇಜ್ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೇ, ಬದಲಿಗೆ ಅದಕ್ಕೊಂದು 'ಸಾಮಾಜಿಕ ಮಾನ್ಯತೆ' ಬೇಕಾಗಿದೆ. ಮುಜರಾಯಿ ಇಲಾಖೆಯು ಇದನ್ನು ಕೇವಲ ಒಂದು ಸರ್ಕಾರಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವಾಗಿ ಗಮನಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. 'ಮಾಂಗಲ್ಯ ಭಾಗ್ಯ' ಯೋಜನೆಯು ನಂಜನಗೂಡು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಉಳಿದೆಡೆ ನಿರೀಕ್ಷಿತ ಯಶಸ್ಸು ಕಂಡಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಘ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಮುಖಂಡರನ್ನು ವಿಶ್ವಾಸಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಮುನ್ನಡೆದರೆ ಮಾತ್ರ ಮುಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಸನದಂತಹ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಶೂನ್ಯ ಫಲಿತಾಂಶದ ಬದಲಿಗೆ ಯಶಸ್ಸಿನ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. ಸರ್ಕಾರದ ರಾಜಕಾರಣ?
ಯೋಜನೆಯು ಒಂದು ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಇನ್ನೊಂದು ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಬದಲಾದಾಗ ಹೆಸರು ಬದಲಾವಣೆ (ಸಪ್ತಪದಿಯಿಂದ ಮಾಂಗಲ್ಯ ಭಾಗ್ಯಕ್ಕೆ) ಆಗುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯ. ಆದರೆ, ಈ ಬದಲಾವಣೆಗಳ ನಡುವೆ ಜನರಿಗೆ ಯೋಜನೆಯು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿದೆಯೇ ಅಥವಾ ಇಲ್ಲವೇ ಎಂಬ ಗೊಂದಲ ಮೂಡಿರಬಹುದು. ರಾಜಕೀಯ ಇಚ್ಛಾಶಕ್ತಿಯು ಕೇವಲ ಘೋಷಣೆಗೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿದ್ದು, ತಳಮಟ್ಟದ ಅನುಷ್ಠಾನದಲ್ಲಿ ಹಿಂದೆ ಬಿದ್ದಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.
